Het einde van 'Le Grand K': de kilo wordt voortaan anders gemeten
- Nieuws
- Het einde van 'Le Grand K': de kilo wordt voortaan anders gemeten
Le Grand K, wordt hij genoemd: de kilo die als maatstaf geldt voor alle kilogrammen in de wereld. Maar de metalen cilinder verliest deze week mogelijk zijn status. Vandaag begint in het Franse Versailles een conferentie waarop wordt gestemd om het huidige meetsysteem te veranderen.
Een kilo is namelijk niet zomaar duizend gram, legt hoogleraar Wouter van Joolingen van de universiteit van Utrecht uit. Nu verwijzen alle kilo's nog naar een blok platina-iridium dat ligt opgeslagen in een zwaarbeveiligde kluis in de buurt van Parijs. Het blok metaal ligt onder twee glazen stolpen, maar die bieden niet voldoende bescherming "Aan het metalen blok gaan steeds luchtdeeltjes kleven, waardoor de kilo een paar microgram zwaarder wordt. De cilinder is na schoonmaken weer een paar microgram lichter."
Microgrammen
Die paar microgram zijn volgens van Joolingen geen probleem als je een pak suiker koopt. "Maar voor bepaalde natuurkundige instrumenten heb je gewoon hele nauwkeurige metingen nodig."
Omdat de cilinder niet vast van gewicht is, hebben wetenschappers voorgesteld om voortaan niet langer een fysiek gewicht als basis te gebruiken voor het meetsysteem, maar een zogeheten natuurconstante. Dat is een kracht of eenheid die niet van waarde verandert. Van Joolingen legt in NOS Met het Oog op Morgen uit welke twee opties voor de natuurconstante bestaan.
Natuurkunde is nu ook het ijkpunt voor andere eenheden. Gert Rietveld van het Nederlands Metrologisch Instituut in Delft vergelijkt de nieuwe stap met de gelijkstelling van de tijd aan de atoomklok, die gebruikmaakt van de trillingen van atomen. Klokken op smartphones en navigatiesystemen zijn aan die klok gelijkgesteld. "Zo'n zelfde soort stap gaan we nu maken voor massa. Voor de toekomst hebben we dan een stabiele basis voor massametingen." Eerder werd al beslist dat de meter een afgeleide is van de snelheid van het licht in een vacuüm.
Nederlandse stem
Vrijdag stemmen vertegenwoordigers uit 57 landen over het voorstel, onder wie een afgevaardigde van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Als er genoeg stemmen voor zijn, wordt de cilinder in Sèvres per mei volgend jaar vervangen door de natuurconstante.
De stemming heeft gevolgen voor metingen overal ter wereld, zegt Rietveld. Al zal het onsje gehakt bij de slager niet merkbaar meer of minder gaan wegen.
Gerelateerd
