Vast in buitenlandse horrorcel: 'Ik zat tussen bendegeweld, kakkerlakken en in de urinestank'

Gevangen in het buitenland

Volgens cijfers van Buitenlandse Zaken vroegen in 2023 meer dan 3.000 Nederlanders om hulp na arrestatie in het buitenland. "Dat is zorgelijk", vindt Jochum Wildeman, hoofd van Bureau Buitenland: "Zeker als je het vergelijkt met hoeveel mensen hier in Nederland vastzitten. Bijna 20 procent van alle Nederlanders in detentie zit in het buitenland." In een groot deel van de gevallen gaat het om drugsgerelateerde misdrijven.

De meeste gevangenen in het buitenland zitten vast in een Europese cel, voornamelijk in Duitsland, België en Frankrijk. "De detentieomstandigheden zijn zeker buiten Europa vaak veel slechter", vertelt Wildeman. Ook binnen Europa zijn de omstandigheden in gevangenissen verschillend: "In Nederland zijn we heel humaan. In andere landen gaat het er heftiger aan toe", stelt Wildeman.

Vast door restje van een joint

Tim Bouwens ging backpacken door Azië en kwam 1,5 jaar lang vast te zitten in een Filipijnse cel, vanwege een restje van een joint. "Het had een mooie trip moeten worden", vertelt hij. "Het ging heel lang goed, tot ik van Thailand naar de Filipijnen vloog." Bouwens beschrijft dat hij zich van geen kwaad bewust was: "Voor de vlucht vanuit Bangkok moest ik ook door de scan heen, dat ging allemaal prima."

Eenmaal aangekomen op de Filipijnen had hij een doorvlucht. Daar ging het mis. Bouwens werd gefouilleerd: "Ik zei: 'Ga je gang, ik heb niets te verbergen'." Zijn tas werd volledig doorzocht. "Alle ritsjes, zijvakjes, alles werd uitgeplozen. Onderaan in een zijvakje zat nog een restje van een opgerookte joint."

Beland in een slechte film

Wat daarna gebeurde, voelde voor hem alsof hij in een slechte film was beland. Hij werd omsingeld door een groep beveiligers met honden. "Toen ik mijn handen moest uitsteken en die handboeien om kreeg wist ik: dit gaat niet de goede kant op." In eerste instantie werd Bouwens aangeklaagd voor drugsbezit, waar een celstraf van 1 tot 2 jaar voor staat. Tijdens de eerste hoorzitting kreeg hij te horen dat zijn aanklacht voor drugssmokkel was, waar je in de Filipijnen een celstraf van 20 jaar tot levenslang voor kunt krijgen. "Toen draaide mijn maag om", vertelt Bouwens.

"Elke keer als je dacht: het kan niet erger, dan werd het toch weer een stukje erger", vertelt Bouwens. "De cellen stinken naar urine, er lopen overal kakkerlakken, de gevangenen stelen van elkaar en er zijn verschillende bendes die bij elkaar in de cel zitten." Als westerling was hij een doelwit: "Ik heb een periode in een cel gezeten waar een bende de baas was. Zij hadden gewoon een sleutel en kwamen met de vijf grootste en gevaarlijkste gasten mijn cel in." De beveiliging erbij halen was geen optie.

Ewout in de cel

Voor zijn documentaire zag Ewout Genemans de gevaarlijkste cellen van binnen: "Wat al deze gevangenissen gemeen hebben is dat de omstandigheden er heel slecht zijn." Ook Genemans ging naar de Filipijnen, voor zijn programma Ewout in de Ghetto. Tijdens het presidentschap van Rodrigo Duterte voerde het land een keiharde war on drugs. "De instructies zijn duidelijk: drugsgebruikers mogen zonder arrestatiebevel worden doodgeschoten indien ze zich niet onmiddellijk overgeven."

Horrorcel: 'Ik weet niet of dit goed gaat aflopen voor mij'

Uiteindelijk besloot Bouwens contact op te nemen met Bureau Buitenland, een organisatie die Nederlanders in buitenlandse detentie bijstaat. "Gevangen hebben problemen met de afstand, taal en geen kennis van het rechtssysteem", vertelt Wildeman, hoofd van de organisatie. "Wij zorgen voor contact en verbinding met een netwerk van vrijwilligers, namens Buitenlandse Zaken."

Een van die vrijwilligers, de Nederlandse Jeroen, bezocht Bouwens in de gevangenis. "Ik zei tegen hem: 'De situatie loopt uit de hand. Je moet echt aan de bel trekken, want ik weet niet of dit goed afloopt voor mij'." vertelt Bouwens. Jeroen sprak uiteindelijk met de bewakers en waarschuwde: "Tim is een schietschijf. Als hem iets overkomt, heeft dat grote gevolgen voor de hele gevangenis."

Benieuwd naar het volledige verhaal van Tim Bouwens over zijn ervaringen in de Filipijnse cel? Of benieuwd naar wat Ewout Genemans en Jochum Wildeman nog meer te vertellen hadden? Luister nu de nieuwste aflevering van Het Misdaadbureau.