VVD opnieuw partij met meeste integriteitschandalen

De liberalen zijn daarmee verantwoordelijk voor een derde van het totale aantal schandalen in 2016. Het gaat dan bijvoorbeeld om wethouders, raadsleden of Kamerleden die zich schuldig maken aan corruptie, fraude, het lekken van vertrouwelijke informatie of misdragingen in de vrije tijd. Net als voorgaande jaren ‘scoort’ de VVD hiermee opnieuw de meeste integriteitsaffaires. Het feit dat de VVD de grootste partij is en dus ook de meeste bestuurders levert, is een van de oorzaken. Bovendien zou ook de extra aandacht die de partij de laatste jaren heeft voor integriteit kunnen leiden tot een lichte stijging.

Maar die twee oorzaken verklaren niet het zeer grote verschil in affaires met de andere partijen, concludeert hoogleraar bestuurskunde Leo Huberts van de Vrije Universiteit: “Soms is het zo dat als een partij meer aandacht aan iets besteedt, dat je dat dan in aantallen terugziet. Dat moet je juist prijzen. Maar dat kan, jammer genoeg voor de VVD, weer moeilijk als verklaring dienen voor het jaar in, jaar uit hoog scoren als het gaat om dit soort schandalen.” Samen met journalist Bart de Koning (Vrij Nederland) en onderzoekers van de Erasmus maakt Huberts nu al vijf jaar een Integriteitsindex van affaires in de landelijke, provinciale en gemeentelijke politiek. Bij al deze bestuurslagen zijn zo’n twaalfduizend volksvertegenwoordigers actief. Het merendeel van hen gedraagt zich keurig.

VVD: “Lijstje dat we niet graag aanvoeren”

Net als voorgaande jaren is de VVD dus de partij die het meest in verband wordt gebracht met integriteitsaffaires. Het zijn er vijftien. Bij het CDA ging het om vier affaires, bij de PvdA drie en bij D66 vijf. De liberalen scoren over de hele linie, sinds 1980, ‘verreweg de meeste’ schandalen, concluderen de onderzoekers. Het zijn er 107, terwijl andere partijen met óók veel bestuurders met 83 (CDA) en 70 (PvdA) daar achterblijven. De VVD is ook de partij met de meeste strafrechtelijke veroordelingen. Sinds 2008 werden 21 VVD’ers veroordeeld. Zo veroordeelde de rechtbank in Rotterdam oud-VVD-senator en wethouder Jos van Rey tot een taakstraf van 240 uur voor onder andere corruptie. Hij is in hoger beroep gegaan. Andere geruchtmakende zaken zijn die tegen oud-wethouder Sjoerd Swane en gedeputeerde Ton Hooijmaijers.

De VVD is de laatste jaren streng op integriteitsaffaires. Deze nieuwe lijst geeft aanleiding om nog scherper te zijn, stelt Stephanie ter Borg, algemeen secretaris van de VVD in EenVandaag: “Moeten we het beleid aanpassen? Volgens mij hebben we duidelijke maatregelen genomen. Misschien moeten we het nog nadrukkelijker aan de orde laten komen." De secretaris spreekt de hoop uit dat de partij het lijstje in de toekomst niet meer zal aanvoeren. "Dat is een lijstje dat we niet graag aanvoeren. Iedere schending is er een teveel. Dus ja, we balen ervan. Vooral omdat zoveel mensen zich iedere dag inzetten voor de VVD om het land mooier te maken," aldus Ter Borg vanavond in EenVandaag.

Ook vanavond in de uitzending: Leo Huberts, hoogleraar bestuurskunde aan de VU. En we gaan op pad met Paul Bolwerk, verslaggever bij De Gelderlander die de affaire rond de burgemeester van Renkum onthulde. Ook spreken we met de Tilburgse oud VVD-wethouder Joost Möller, die juist het goede voorbeeld gaf. Uit gevaar voor mogelijke belangenverstrengeling met zijn vastgoedbedrijf neemt hij begin 2016 afscheid van de lokale politiek.

In Radio EenVandaag is CDA'er en oud-burgemeester van Maastricht Gerd Leers te gast. Hij raakte in 2009 ook verwikkeld in een integriteitsaffaire. Er werd onderzoek naar hem gedaan door het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten naar aanleiding van een artikel in NRC Handelsblad over zijn vakantievilla in Bulgarije. Ook spreken we onderzoeksjournalist Theo Sniekers. Hij bracht de zaak rondom Jos van Rey aan het rollen.