Quarantaineboete goed idee? 'De pakkans moet reëel zijn'

In Groot Brittannië kunnen de boetes hoog oplopen, vertelt correspondent Tim de Wit. "Als je je niet aan de regels houdt, krijg je de eerste keer een boete van 1.000 pond, zo'n 1.100 euro. En dat kan oplopen tot 10.000 pond. Het zijn echt gigantische bedragen. Het idee daarachter is de afschrikwekkende werking. De regering is daartoe overgegaan omdat ze zagen dat niet iedereen zich aan de maatregelen hield."

Controle

Maar werkt het? De controle blijkt het probleem, vertelt De Wit. "Slechts 18 procent van de Britten zit de quarantaine van twee weken volledig uit. 82 procent geeft toe dat ze één of meerdere keren naar buiten gaan. En dat komt omdat het onmogelijk is voor de Britse regering om te handhaven."

De correspondent vertelt hoe de controle in zijn werk gaat. "Je kan gebeld worden en er kan iemand bij je langsgaan. Er zijn verschillende politieteams die daarvoor ingeschakeld zijn." Als je uit een risicoland komt of als bij de gezondheidsdienst bekend is dat je in quarantaine moet, dan kan je op die manier gecontroleerd worden, vertelt De Wit.

Afschrikwekkende werking

Uit eigen ervaring weet de correspondent dat er weinig gecontroleerd wordt in de praktijk. "Ik heb zelf ook in quarantaine gezeten en niks gehoord, ik ken ook mensen met hetzelfde verhaal. Dan krijg je de indruk dat er niet veel wordt gehandhaafd en dat je de regels makkelijk kan omzeilen op die manier." De gedachte achter de hoge boete is de hoop op een afschrikwekkende werking. "Maar in de praktijk lijkt dat niet te werken."

'Een boete kan deels werken'

Hoogleraar gezondheidscommunicatie Bas van den Putte van de Universiteit van Amsterdam (UvA) zegt dat een boete deels zou kunnen werken. "Er is veel onderzoek gedaan naar de werking van boetes, ook bij verkeersovertredingen bijvoorbeeld. Als de pakkans laag is, trekken mensen zich er weinig van aan. Dat is een probleem. Je zou moeten nagaan waarom mensen niet in quarantaine gaan en ze daarbij moeten helpen", aldus de hoogleraar.

Communicatie

De communicatie moet veel beter, zegt Van den Putte. "Ik zeg altijd: herhalen, herhalen herhalen. Hoe werkt het virus en waarom moeten we ons aan de maatregelen houden? Het moet een soort wasmiddelreclame worden: je ergert je er dood aan, maar het wordt wel verkocht." Ook moeten mensen op hun 'smoesjes' gewezen worden. "Je moet kijken welke smoesjes mensen voor zichzelf hebben om zich niet aan de regels te houden. Het draagvlak voor de maatregelen is heel hoog, maar je moet mensen uitleggen waarom hun smoesjes niet kloppen."

De hoogleraar doelt op het feit dat de koelkast leeg is of als mensen moeten werken, ze vinden dat ze geen keuze hebben, legt hij uit. "En die mensen moet je helpen en ondersteunen. Voor de mensen die zich er bewust niks van aantrekken, daarbij zou een boete als stok achter de deur kunnen helpen."

Gedragswetenschapper Anouk de Regt is juist 'geen fan' van boetes. "Je wil het gewenste gedrag zo makkelijk mogelijk maken en het ongewenste gedrag zo moeilijk mogelijk." Boetes kunnen ook weerstand opleveren, zegt De Regt. "Mensen kunnen zich uitgedaagd voelen om toch iets te doen en daar dan geen boete voor krijgen."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.