Hoe één lied symbool werd voor het grootste protest uit de Nederlandse geschiedenis

"Het was bijna onmogelijk om Den Haag te bereiken", herinnert Nieuwenhuijsen zich. "Er was geen bus meer te krijgen, alles zat vol met demonstranten. Wij reden in ons busje van Utrecht naar Den Haag en de A12 stond vanaf Woerden muurvast." Uiteindelijk kwam er hulp uit onverwachte hoek: "Een politieauto liet ons op de vluchtstrook rijden, met zwaailichten voor ons uit. Zo reden we langs de file, recht naar het Malieveld."

Op het podium keek hij uit over een zee van mensen. "Het leek een soort hoogpolig tapijt van hoofden", zegt hij. "Zover je kon kijken, overal mensen. Je zag geen gezichten meer, alleen beweging. En ergens daar tussenin stonden mijn vader en moeder - maar zwaaien kon je wel vergeten."

'Roerige tijden'

De sfeer in Nederland in 1983 was volgens Nieuwenhuijsen "roerig, vergelijkbaar met nu". "De Koude Oorlog was op zijn hoogtepunt. Oost tegenover West, kernwapens, angst. Er waren ook veel protesten: de kraakbeweging, 'Geen woning, geen kroning'. Er was veel onvrede over het beleid van Lubbers. De actiebereidheid onder mensen was enorm." Klein Orkest was die dag gevraagd door de VARA om op te treden. "We hadden net een hit gehad met Koos Werkeloos", vertelt Nieuwenhuijsen. "We kregen een partituur van een vredeslied toegestuurd met een soort marstempo, maar dat vonden we wat te militaristisch. Dus we zeiden: dat doen we niet. Dan moet je natuurlijk wel iets anders verzinnen."

Een paar dagen voor de demonstratie schreven ze zelf een lied. "Harrie Jekkers zei: 'Als je Oost en West ergens goed kunt zien, is het in Berlijn.' Hij was er een paar keer geweest. En zo ontstond Over de Muur. Hij schreef de tekst, onze toetsenist Leon verzon de brug, en in de oefenruimte ging het lekker."

Malieveld

De officiële première was dus op het Malieveld. "We hadden het de avond ervoor nog snel uitgeprobeerd in een jongerencentrum in West-Brabant. Toen we in Den Haag op het podium stonden, dachten we vooral: weet iedereen zijn tekst nog? En toen gebeurde het: een ovationeel applaus van honderdduizenden mensen. Dat kun je niet beschrijven." Na die dag werd Over de Muur een klassieker. "De liveversie stond twaalf weken op nummer één in de Verrukkelijke Vijftien. Toen wisten we: dit is meer dan zomaar een liedje", zegt Nieuwenhuijsen. "En nog steeds raakt het mensen. Jongeren die de Berlijnse Muur niet eens meegemaakt hebben, staan met tranen in de ogen als het in de Top 2000 langskomt."

Nog altijd actueel

Het lied "zowel zweverig als moedig". "Het gaat over vrijheid. En de regel 'alleen voor wie geld heeft is vrijheid niet duur' is nog steeds pijnlijk actueel. Het lied heeft niets aan kracht ingeboet. Eigenlijk is dat treurig voor de wereld, maar een geluk voor het lied." Als de interviewer vraagt of er vandaag de dag nog genoeg protestliederen zijn, antwoordt Nieuwenhuijsen nuchter: "Minder. Vroeger had je De Bom van Doe Maar, Zwart Wit van Frank Boeijen... liedjes over wat er in de wereld gebeurde. Nu is het meer 'kijk mij eens zielig zijn'. Dat mag ook, maar ik zou tegen liedjesschrijvers willen zeggen: sta met je benen in de wereld. Kijk om je heen."