Job Knoester over tbs, VI en zijn nieuwe theatershow: 'Iedereen kan met het strafrecht te maken krijgen'

Het verleden van tbs'ers

"Ik merkte dat de mensen die ik bijstond eigenlijk allemaal in hun verleden situaties van extreme onveiligheid hadden meegemaakt", vertelt hij op De Perstribune. "Een man die als tienjarige met zijn vader mee moest inbreken, omdat hij anders geslagen werd. Dan krijg je vanzelf een ander beeld van de wereld."

Die fascinatie groeide uit tot een missie: vooroordelen over tbs wegnemen. "Wanneer niet, zou je bijna zeggen", antwoordt hij op de vraag wanneer hij die vooroordelen merkt. "Iedereen heeft er een mening over. Totdat het ineens dichtbij komt - als iemand uit je omgeving in de problemen raakt. Dan verandert het beeld."

"Ik dacht dat ik bij Hannibal terecht zou komen"

Toen Knoester op zijn 27ste voor het eerst een tbs-kliniek bezocht, wist hij niet wat hij kon verwachten. "Ik dacht dat ik in een soort horrorfilm terecht zou komen, met Hannibal-achtige taferelen", vertelt hij. "Maar ik werd ontvangen door een man die dolblij was dat er een advocaat kwam. Hij had een uitgebreide lunch voor me klaargemaakt. De kliniek bleek aan de voorkant een psychiatrische instelling, maar aan de achterkant leek het op een dorp met voetbalveld en werkplekken."

Die ervaring neemt hij mee in zijn theatertour tbs met Job Knoester, waarin hij het publiek meeneemt achter de muren van de klinieken. "Ik wil laten zien wat tbs echt is, hoe het werkt en dat het ons land juist veiliger maakt. Mensen die behandeld worden, vallen veel minder vaak in herhaling dan mensen die zonder behandeling uit de gevangenis komen."

Close-combattraining

Met gevaarlijke verdachten werken brengt soms risico's met zich mee. "Op een gegeven moment werd ik gewaarschuwd door de politie: 'Pas op met die man in dat kleine kamertje'. Toen dacht ik: ik word ouder, ik wil me veilig voelen", vertelt Knoester. Hij volgde een intensieve zelfverdedigingstraining. "Ik ging naar een trainer die close combat gaf vond Krav Maga-mensen watjes", zegt hij. "Hij zei: 'Ik leer mensen uitschakelen.'"

De lessen gaven hem rust. "Het gaat niet om vechten, het gaat erom dat ik me veilig voel. Ik heb ooit een verkeersruzie gehad met twee agressieve mannen. Ik bleef rustig, zei: 'Je moet terugstappen, dit ga je niet winnen.' Vanbinnen was ik bang, maar ik liet het niet zien en ze deinsden terug. Dat is het effect."

De mens achter de dader

In zijn werk ziet Knoester dagelijks dat daders zelden eendimensionaal zijn. "Eén van mijn cliënten zei ooit toen ik hem aan de telefoon had: 'Ik hoor op de achtergrond het geluid van een voetbalveld, dat leven zal ik nooit meer hebben.' Die man komt nooit meer vrij, want hij is uitbehandeld en te gevaarlijk."

De vooroordelen en de cijfers

Knoester ziet dat incidenten de publieke opinie sterk beïnvloeden. "In 2017 werd iedereen boos op de tbs omdat een man op verlof twee mensen doodde. Een halfjaar later werd Anne Faber vermoord door iemand die géén tbs had gekregen en toen riep men: had hij maar tbs gehad. Dus je ziet dat de samenleving moeilijk naar het systeem kijkt."

Hij wijst erop dat het in de overgrote meerderheid van de gevallen goed gaat. "Bijna 99,85 procent van de verloven verloopt zonder incident. Maar als het misgaat, gaat het ook goed mis, en dat blijft hangen."

Vandaag Inside

Naast zijn werk als advocaat is Knoester inmiddels ook bekend van Vandaag Inside, waar hij als 'vriend van de show' aanschuift. "Dat voelt als de voetbalkantine van vroeger", zegt hij. "Ik hou van platte humor en van zelfspot. En je moet jezelf niet te serieus nemen."

Collega-advocaten kijken daar soms vreemd van op. "Sommigen fluisteren me op de rechtbank toe dat ze stiekem ook kijken", vertelt hij. "Maar weet je, het maakt me niet uit wat ze vinden. Ik trek mijn eigen plan."