Wat doet migratie met een mensenleven?

Benali vertelt over de Filipijnse Shirley Sabaco. In de jaren zestig werd Sabaco gerekruteerd door de Nederlandse staat om hier aan de slag te gaan als verpleegster. “Er was in Nederland een tekort aan verpleegsters, en een kwaliteitsprobleem. Toen is er een verdrag gesloten met de Filipijnen en een groep jonge dames in het vliegtuig gestapt en naar Nederland gekomen. Haar verhaal laat zien dat er nog veel onwetendheid is over de mate waarin migratie onze samenleving bepaalt en verrijkt.”

Ook het verhaal van Abderrahim Chawki, een jonge kunstenaar uit Casablanca, werd door Benali opgetekend in Kofferverhalen. “Wat ik zo mooi vind aan Abderrahim Chawki is dat hij het beeld van de klassieke arbeidsmigrant doorbreekt. We denken bij arbeidsmigratie aan de gastarbeiders, zoals we ze vroeger noemden. Turken en Marokkanen die hier kwamen werken met de hand. Maar onder die jonge mannen zaten ook veel creatievelingen. Het is een jongen die op de bonnefooi naar Europa kwam, met in zijn hoofd de droom van de kunst.”

In het museum zijn historische objecten en kunstwerken te zien die het verhaal van migratie vertellen. Ook is er een fototentoonstelling over migratie, gemaakt op moeilijke momenten in conflictsituaties maar ook op mooie momenten. “Migratie is natuurlijk soms ook puur geluk, als je je geliefde in weer in de armen mag sluiten. En dat ontroert. Het is goed als we die ontroering weer voelen bij migratie, want die wordt nu zo in een hoekje gedrukt.”

Het is belangrijk, zegt Benali, om ruimte te maken voor die ontroering juist nu empathie onder druk staat. ‘De oorlogen, Trump, dit kabinet: het zijn allemaal bewegingen die ons wegdrijven van onze menselijkheid, die bevolkingsgroepen tegen elkaar opzetten. Het menselijke gelaat, elkaar zien, wordt verdacht gemaakt. Dit museum wil weer terug naar dat menselijk gelaat, wil de verhalen vertellen die ons mens maken, waar we ons misschien allemaal wel in kunnen herkennen.’

Wat de impact van migratie op een mensenleven is ziet Benali bij zijn ouders, die van Marokko naar Nederland migreerde toen hij zelf 4 jaar oud was. “Mijn ouders zijn door migratie niet meer de mensen die ze waren toen ze vertrokken. Migratie gaat uiteindelijk over loslaten. Je laat iets achter, helemaal in die tijd, waarin er geen verbindingen en communicatie met het thuisfront mogelijk was.”

Inmiddels zijn de ouders van Benali niet meer ‘van daar’ maar ook niet ‘van hier’. “Ze hebben in de afgelopen 50 jaar een manier gevonden om tussen die twee werelden baantjes te zwemmen. Hoe leuk mijn ouders het nu ook vinden als ze in Marokko zijn, op een gegeven moment willen ze terug naar huis. Het zijn net nomaden, dat is wat ik zo mooi vind: ze zijn thuis waar ze thuis zijn.”