Badmeesters en leerkrachten voor de rechter vanwege fatale zwemles

Wat is er gebeurd?

De 9-jarige Salam verdronk in september 2015 tijdens het schoolzwemmen in Rhenen. Het Syrische meisje was pas een paar maanden in Nederland en had nog geen zwemdiploma. Ze kreeg les in het ondiepe gedeelte in zwembad 't Gastland, maar werd na de les gevonden in het diepe bad.

Hoe ze daar is terechtgekomen, is onduidelijk. Volgens advocaten in deze zaak zijn er twee mogelijkheden: of Salam is na afloop van de les, tijdens het vrij zwemmen, naar het diepe bad gegaan en daar in moeilijkheden geraakt. Of ze is na het douchen teruggegaan naar het zwembad, zonder dat iemand dat heeft gezien.

Wat wordt de zwembadmedewerkers en leraren verweten?

Zij hebben volgens het Openbaar Ministerie onvoldoende toezicht gehouden in het zwembad. Ze worden alle vijf verdacht van dood door schuld. Onderling zouden ze niet goed hebben afgesproken wie op Salam zou letten, aangezien zij nog niet kon zwemmen. Ook is onduidelijk of ze Salam hebben verteld dat ze niet in het diepe mocht en of het meisje dat begrepen heeft. Tot slot zouden ze niet (goed) hebben gecontroleerd of alle leerlingen na het zwemmen echt uit het water waren.

Het vijftal wordt niet verdacht van een opzetdelict, zoals dat heet, maar van een schulddelict. Vergelijk het met het veroorzaken van een verkeersongeval: niemand is van plan iemand anders opzettelijk dood te rijden, maar je kan toch vervolgd worden als blijkt dat je niet goed hebt opgelet in het verkeer.

Wat maakt deze zaak belangrijk?

De rechtszaak kan grote gevolgen hebben voor individuele leerkrachten. Niet de school of het zwembad, maar de vijf individuen worden verantwoordelijk gesteld door het Openbaar Ministerie. Dat heeft al voor onrust gezorgd in de zwembadsector en in het onderwijs.

De twee beroepsgroepen vinden het zorgelijk dat individuele werknemers worden vervolgd en vragen zich af wat het zal betekenen als de rechter hen inderdaad schuldig bevindt. Maakt dat leerkrachten altijd verantwoordelijk bij incidenten? Wat als een leerling buiten het zicht van een docent van het klimrek valt en ernstig gewond raakt? Of als een kind tijdens een schoolreisje overlijdt?

Volgens het OM valt de werkgevers in dit geval niets te verwijten. Er waren duidelijke regels rond het schoolzwemmen. Alle voorschriften stonden op papier. Waar het om gaat, is de vraag of de medewerkers zich aan die voorschriften hebben gehouden. Het OM vermoedt van niet en daarom zouden de vijf strafbaar zijn.

Wat zijn die regels dan tijdens schoolzwemmen?

Scholen, zwembadexploitanten en gemeenten hebben in het Protocol Veiligheid Schoolzwemmen vastgelegd wie welke verantwoordelijkheid draagt. Dat protocol kwam er na een ander verdrinkingsincident, meer dan tien jaar geleden.

In de regels staat onder andere dat de school verantwoordelijk is voor het halen en brengen van de kinderen en het toezicht bij het omkleden en douchen. Als de les begint, neemt het zwembadpersoneel de begeleiding over, maar de groepsleerkracht blijft eindverantwoordelijk. Bij het vrij zwemmen na de les moeten zwembadmedewerkers en leerkrachten gezamenlijk toezicht houden op de kinderen.

Omdat de zwemles onder schooltijd wordt gegeven, is de school in de eerste plaats verantwoordelijk. Uiteraard is het zwembad zelf ook verplicht om goed toezicht te houden.

Maar in de regels staat ook dat van de school niet verwacht kan worden dat ieder kind constant in de gaten wordt gehouden en alles meteen wordt opgemerkt. Na een ongeval moet volgens het protocol "aan de hand van de concrete omstandigheden worden beoordeeld of het zwembad, de school of beiden aansprakelijk zijn".

Wat gebeurt er vandaag in de rechtszaal?

Vandaag worden de vijf betrokken medewerkers van het zwembad en de basisschool van Salam door de rechtbank bevraagd. Ook de nabestaanden van het slachtoffer krijgen gelegenheid hun verhaal te doen. Het Openbaar Ministerie komt naar verwachting morgen met een strafeis.