Steeds vaker tekort geneesmiddelen: hoe kan dat?

Het komt steeds vaker voor dat er een tekort aan geneesmiddelen in Nederland is. Hoe komt dat? Wat zijn de gevolgen voor patiënten die dat geneesmiddel gebruiken? Zijn er alternatieven?

Vanaf 2011 is er een stijging gesignaleerd van geneesmiddelentekorten. In 2012 waren 242 geneesmiddelen niet of slecht leverbaar. Dat liep in 2014 al op tot 527 en in 2015 zelfs tot 625. Sinds 2012 is het tekort aan geneesmiddelen verdubbeld blijkt uit cijfers van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP).

Hoe kan dat?

Geneesmiddelentekorten hebben allerlei oorzaken. Zo kan het zijn dat de productie van het geneesmiddel tijdelijk verlaagd is waardoor er minder aanvoer is naar apotheken. Ook is het mogelijk dat er een fabriek sluit of de productie verhuist naar een andere fabriek waardoor er tijdelijk minder, of geen, geneesmiddelen geproduceerd of geleverd kunnen worden.

Geen overzicht

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) is verantwoordelijk voor de "werkzaamheid, risico's en kwaliteit van geneesmiddelen". Op dit moment is er bij hen onvoldoende overzicht van het aantal tekorten. Per 1 januari jongstleden is een digitaal meldpunt geopend waar fabrikanten tekorten of dreigende tekorten kunnen gaan melden. Dit meldpunt is geopend in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en wordt gecoördineerd door het CBG en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ).

Wat zijn de gevolgen van geneesmiddelentekorten?

Als een geneesmiddel tijdelijk niet of slecht leverbaar is moet er gezocht worden naar een alternatief. Apothekers kijken naar de werkzame stof in een medicijn dat een patiënt al jarenlang gebruikt en onderzoeken of er een ander medicijn is waar die werkzame stof ook in zit. Het overstappen naar een alternatief medicijn gaat natuurlijk wel in samenspraak met de arts. Soms kan een alternatief geneesmiddel extra kosten met zich meebrengen, omdat dit medicijn niet of maar gedeeltelijk vergoed wordt.

Thyrax

Een voorbeeld van een geneesmiddel dat al een jaar niet geleverd is aan apotheken is het schildkliermedicijn Thyrax. Januari 2016 ontstonden problemen met de levering doordat fabrikant Aspen Pharma de productie moest verhuizen naar een andere fabriek. Er zijn ongeveer 350.000 patiënten in Nederland die Thyrax gebruiken. Velen van hen zijn overgestapt naar een ander middel of zullen dat alsnog doen. Dat gaat niet zonder slag of stoot, want het wennen aan een ander middel kost veel tijd en kan gepaard gaan met een enorme impact op het dagelijks leven.

Gebrek aan informatie

Corrie Kersbergen is schildklierpatiënt en gebruikt Thyrax. Zij vraagt zich af hoe het nu zit met Thyrax en experimenteert momenteel met andere medicijnen. "Komt het nu wel of niet in 2017 terug? Ik word niet vrolijk van de bijwerkingen. We weten nog steeds niet waar we aan toe zijn. Heel onduidelijk. Van de een op de andere dag kwam het nieuws in 2016." Ze wacht al lang op nieuws en zegt: "Het blijft angstvallig stil. Wij hebben lang genoeg gewacht en willen nu wel eens de waarheid horen."

Reactie Aspen Pharma

We hebben Aspen natuurlijk uitgenodigd in de studio, maar het bedrijf wilde niet komen. Farmaceut Aspen heeft laten weten dat het zeker tot het tweede kwartaal van 2017 duurt voordat Thyrax weer wordt geleverd. De volledige reactie van Aspen is hier te lezen.

Reactie Schildklier Organisatie Nederland

Saskia van den Oever is van de Schildklier Organisatie Nederland (SON). Deze vereniging zet zich in voor de belangen van schildklierpatiënten. "We zijn al een jaar bezig om via allerlei kanalen de redenen achter de tekorten in kaart te brengen."

Reactie Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen

De Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (voorheen Nefarma) Geneesmiddelen vertegenwoordigt een deel van de farmaceutische industrie. Aspen is niet bij hen aangesloten. Zij legt uit dat de productieketen die bij het maken van medicijnen nogal complex is. "Eer een medicijn op de markt komt moet voldaan worden aan allerlei vergunningen en worden voorwaarden gesteld aan de beschikbaarheid van grondstoffen."

Thyrax is geen uitzondering

Thyrax is niet het enige medicijn dat slecht verkrijgbaar is. Zo zijn er tekorten bij een middel tegen brandend maagzuur (Magnesiumhydroxide PCH) en een dreigend tekort bij een middel voor reumapatiënten (sulfasalazine MSR).

Wetswijziging

Het Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) werkt aan een wetswijziging om farmaceuten die verwijtbaar een medicijntekort veroorzaken een hoge boete op te leggen. De 'werkgroep geneesmiddelentekorten' werkt aan een lijst met twintig potentiële maatregelen om tekorten te voorkomen, te verhelpen of alternatieven aan te bieden.

Actieplan

Het CDA verwacht dat het aantal tekorten van geneesmiddelen dit jaar zal stijgen tot 750. Hanke Bruins Slot is Tweede Kamerlid voor het CDA en vindt het "onacceptabel dat de tekorten aan geneesmiddelen stijgen". Bruins Slot vindt dat zorgverzekeraars hun verantwoordelijkheid moeten nemen en moeten afspreken met fabrikanten dat er een "leveringszekerheid" is voordat er contracten worden getekend. Het CDA komt daarom met tien actiepunten om het aantal tekorten van geneesmiddelen terug te brengen.

Reageren? Dat kan onder dit artikel op Radar of plaats een reactie op onze Facebookpagina. Dit artikel in je mailbox? Meld je dan aan voor onze gratis nieuwsbrief.