Binnenland
KRO-NCRV

'Verkiezingsprogramma doorrekenen maakt de verkiezingsbelofte concreet'

foto: ANPfoto: ANP
  1. Nieuwschevron right
  2. 'Verkiezingsprogramma doorrekenen maakt de verkiezingsbelofte concreet'

Komende maandag presenteert het Centraal Planbureau weer de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen. Dit is een traditie die dit jaar precies 35 jaar bestaat en uniek is voor Nederland. Met econoom Wimar Bolhuis bespreken we in Spraakmakers het belang van de cijfers achter de plannen.

Video niet beschikbaar

Het doorrekenen van de verkiezingsprogramma’s is de afgelopen decennia een begrip geworden. Dit jaar laten alle grote partijen - met uitzondering van de PVV - hun plannen onder de loep nemen.

Bolhuis deed onderzoek naar dit fenomeen dat begon in 1986. In dat jaar krabbelde Nederland voorzichtig uit een economische recessie. "De PvdA, het CDA en de VVD vroegen aan het Centraal Planbureau (CPB) welke gevolgen hun verkiezingsprogramma voor de economie zou hebben."

Vrijwillig

Het verzoek voor deze doorrekening komt dus van de politiek zelf en is op vrijwillige basis. Volgens Bolhuis zijn de doorrekening op meerdere vlakken waardevol. "Het maakt de verkiezingsbelofte concreet en laat zien of het uitvoerbaar is." Daarnaast kun je partijen op basis van deze cijfers, met elkaar vergelijken, vervolgt hij.

Misschien wel het waardevolste aspect blijkt pas na de verkiezingen: "Het is een hele goede voorbereiding op de kabinetsformatie. Je leert wie er echt aan de formatietafel wil komen."

Excelbestand

Volgens Bolhuis spreken we in de volksmond over het doorrekenen van verkiezingsprogramma’s, maar een partij levert in werkelijkheid een Excelbestand met maatregelen aan. Het CPB berekent vervolgens de macro-economische effecten van de maatregelen die de partij aanlevert.

Betrapt

Opmerkelijk is dat partijen in de praktijk een ander Excelsheet kunnen aanleveren dan de beloftes die ze in de campagne maken. Verschillende partijen zijn daar in het verleden op betrapt. Het CDA kwam in 1994 in de problemen doordat uit de doorrekening bleek dat het CDA de AOW wilde bevriezen, terwijl lijsttrekker Brinkman tijdens de campagne iets anders had beloofd.

Als de cijfers kloppen, dan doet dit niet zo veel voor de peilingen van een partij. Maar als de cijfers niet blijken te kloppen, zoals in het geval van het CDA, dan kan dit wel zetelverlies betekenen, legt Bolhuis uit.

Effect klimaat

Waar het CPB vooral een doorrekening maakt van de economische en financiële gevolgen, rekent het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) uit wat de effecten van de plannen zijn op het gebied van klimaat en milieu. GroenLinks laat de plannen traditiegetrouw doorrekenen door het PBL, maar de VVD kiest daar niet voor.

Andere landen

Nederland is het eerste land wereldwijd waarin verkiezingsprogramma’s werden doorberekend, maar inmiddels is het Belgie zelfs verplicht. Wereldwijd ziet Bolhuis ook een trend ontstaan. "Zeker sinds de opkomst van het populisme met de verkiezingen van Trump en Johnnson. Deze tijd van fact free politics, komt er een enorme beweging op gang om dit internationaal te gaan verplichten."

Wimar Bolhuis over traditie van doorrekening van de verkiezingsprogramma’s

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.

Ster advertentie
Ster advertentie