Uniek 'Europees' afscheid van Helmut Kohl

Kohl overleed twee weken geleden in zijn geboorteplaats Ludwigshafen. Hij was 87 jaar.

Niemand weet hoe Kohl de ceremonie het liefste had gewild. Aan de ene kant staat de tweede vrouw van Kohl, Maike Kohl-Richter. Zij dwong na het overlijden van Kohl de Europese afscheidsceremonie af. Toen bondskanselier Merkel de weduwe belde om haar te condoleren, kreeg ze de indruk dat alles al besproken was. Kohl-Richter had zelfs al een sprekerslijst. Daarop stond geen enkele Duitser, ook bondskanselier Merkel niet.

Wie van de weduwe wel mocht komen spreken was de Hongaarse premier Viktor Orbán. Hij is omstreden omdat hij veel kritiek krijgt op zijn autoritaire regeerstijl en de manier waarop hij met fundamentele Europese rechten omgaat. Hij heeft Merkel eerder "moreel imperialisme" verweten.

Politieke vertrouwelingen

Aan de andere kant staan Kohl's politieke vertrouwelingen, met name uit zijn conservatieve partij de CDU. In Duitsland is het traditie dat de zittende bondskanselier een toespraak houdt bij de begrafenis van een oud-kanselier.

Een vertrouweling van Kohl, Kai Diekmann, waarschuwde de weduwe dat een ceremonie zonder Merkel een schande zou zijn. De voormalige hoofdredacteur van de Duitse krant Bild, die nauwe banden had met Kohl, wist de weduwe te overtuigen. De speech van Orbán gaat niet door.

Kohl was al langere tijd ziek en kon nauwelijks meer praten. Mensen die hem recent nog bezochten, betwijfelen of hij überhaupt wel in staat was om aan te geven wat hij zou willen. Maar de Duitse traditie bepaalt dat de wensen van nabestaanden moeten worden gerespecteerd. De weduwe Kohl-Richter bepaalt dus grotendeels wat er gebeurt.

Toen Kohl nog leefde was dat ook al het geval. Het contact met zijn twee zonen werd verbroken en zijn trouwe secretaresse werd ontslagen. Ook zijn privéchauffeur, die tientallen jaren zijn goede vriend was, moest van de weduwe ontslag nemen.

Geen Duitse staatsbegrafenis

Kohl-Richter wilde absoluut niet dat haar overleden man een Duitse staatsbegrafenis zou krijgen. In plaats daarvan komt er nu dus de Europese afscheidsceremonie in Straatsburg.

Veel Duitsers vinden dat jammer. In hun ogen heeft Kohl veel betekend voor hun land. Na de val van de muur was hij de grote man achter de hereniging van Oost- en West-Duitsland. Ook voor veel Europeanen was hij toch vooral de Kanzler der Einheit, de bondskanselier van de Duitse eenwording in 1990.

Aan het begin van de ceremonie in Straatsburg dragen acht Duitse militairen de kist van Helmut Kohl het Europees Parlement binnen. Onder de gasten is onder meer de Nederlandse premier Rutte.

Eerst houden de Europese leiders Tusk en Juncker een toespraak. Vervolgens mogen, op verzoek van de weduwe Kohl-Richter, Bill Clinton, Felipe González en de Russische premier Medvedev een afscheidsboodschap uitspreken.

Tot slot houden de Franse president Macron en de Duitse bondskanselier Merkel nog een toespraak.

'Mijn meisje'

In 1991 benoemde Kohl de uit de DDR afkomstige Merkel tot minister voor vrouwenzaken. Hij nam haar op sleeptouw en noemde haar "mijn meisje". Onder zijn vleugels groeide maakte ze snel carrière binnen de CDU.

Acht jaar later, in 1999, barstte in Duitsland de Spendenaffäre los. De CDU had onder Kohl 7,5 miljoen Duitse Mark aan giften aangenomen, zonder die officieel op te geven. In een opiniestuk in een Duitse krant viel Merkel Kohl hard aan. Dat was voor hem de doodsteek, waarop hij zijn ere-voorzitterschap verloor. Kohl heeft Merkel dit nooit vergeven. Kortgeleden zei hij dat Merkel in zijn tijd nog niet eens "met mes en vork kon eten".

Bron: AFP

Wie was Kohl?

Helmut Kohl was een Duits conservatief politicus en staatsman. Zijn 16-jarige ambtsperiode was een van de langste van alle Duitse kanseliers. Bijzonder is dat hij de helft van deze periode regeerde over West-Duitsland en de andere helft het herenigde Duitsland bestuurde. Kohl wordt door velen beschouwd als de hoofdarchitect van de Duitse hereniging. Naast Duitsland kreeg hij ook enkele landen in Europa op één lijn. Dat volgde in het Verdrag van Maastricht: de eerste stap naar een Europese Unie.

Voor zijn uitzonderlijke prestaties op het gebied van Europese integratie en samenwerking werd hij in 1998 door de Europese Raad benoemd tot Ereburger van Europa. De Amerikaanse presidenten George Bush en Bill Clinton noemden hem "de grootste Europese leider van de tweede helft van de twintigste eeuw".