Hoe kunnen natuur en klimaat grotere rol spelen in onderwijs?

Op allerlei plekken probeer ik mijn zorg aangaande onze planeet, de staat of de stand van de natuur, de toenemende crisis van alles wat met het klimaat te maken heeft, etcetc met mensen te delen. Hier natuurlijk, elke maand. In Trouw, elke week. Via posts en soms zelfs feitelijk actievoeren en op podia en andere plekken waar ik mag spreken, me mag uitspreken.

Als ik in juni weer met mijn lange serie Oudejaarsvoorstellingen begin is de kans heel groot dat ik ergens in die voorstelling tussen de tegen elkaar klakkende hakjes van minister Faber en het toenemende verzet tegen de oranjedictator in Washington, raak aan klimaatcrisis, het lot van de bij, de omwonenden van de gifspuitende leliekwekers of Tata. Tata dat nu echt, nee, echt gaat vergroenen, maar nou wel graag met miljardensteun van de heer Heinen. Alsjeblieft, dank u wel. En het laatste dan in het Indiaas, naar ik aanneem.

Een paar weken geleden sprak ik voor een collegezaal vol docenten en leraren, opleiders en anderen, die beter weten dan ik hoe je didactiek spelt en wat het betekent. Het feit dat ik terug was in een collegezaal, een kleine 40 jaar naar mijn afstuderen, deed me best goed. Zeker omdat ik nu niet opgevouwen in dat lokaal zat met die ongemakkelijk uitklappende tafel, iets te dicht tegen me aan. Nee, ik stond beneden. Ik was aan het woord. Er werd naar me geluisterd, uitroepteken. Waarbij opgemerkt, het ministerie van onderwijs, et cetera, niets wist van mijn aanwezigheid aldaar. Anders was er ongetwijfeld ingegrepen.

De docenten hadden een dag lang gesproken over hun vak en dan vooral over manieren om de thema's waarmee ik mijn column begon, beter en ruimer onder de aandacht te brengen van hun leerlingen, natuurlijk, maar ook van hun collega's en de onderwijsinstellingen waar ze werkzaam zijn. Simpel gezegd, als je klimaat als thema alleen een onderwerp laat zijn bij zeg biologie en aardrijkskunde, gaan we er niet komen. En die volgende generatie, die tegenover je zit of hangt, als je docent bent, al helemaal niet natuurlijk. Stel dat het je lukt leerlingen in je klas even zonder Phone, zonder dopjes in hun oren, zonder vape wolkjes ook. Stel dat je ze bereikt, hoe kun je ze dan duidelijk maken wat er gaande is in de natuur, de bodem, het leven van insecten, biodiversiteit.

Een voorbeeld dat ik hoorde was van een docent die haar klassen gewoon meeneemt, meeneemt naar het park of het Haagse bos. Laat ze de bomen zien, laat ze de bodem ruiken, leg ze languit in het gras. Mijn voorstel om dat laatste als lentekriebels te 'marketen', haalde het overigens niet. Ander optie bleek 'nudgen' een woord, dat als je het door een vertaal app haalt nog steeds nudgen blijkt te heten. Het zit ergens tussen plagen en duwen en onder de aandacht brengen in. Wellicht kun je, als onderwijsgevende bedoel ik, aan de hand van voedsel in de schoolkantine of het weghalen daarvan duidelijk maken hoe groot de invloed van klimaatverandering en afnemende insectenpopulaties kan zijn in de komende jaren.

In het onderwijs is van alles gaande. De ouders hebben vaak een mening over wat er gaande is op die scholen en wat er wel of niet in het lesprogramma hoort. De eerdergenoemde kriebels zijn daar een voorbeeld van, maar ook alles dat raakt aan racisme, aan antisemitisme, aan discriminatie en ons thema klimaatcrisis, natuurbehoud, keuzes in consumptie en de politiek.

Ik vond het mede daarom een voorrecht voor deze groep te kunnen spreken over nudgen, over of je ja, dan nee vogelsoorten moet kunnen onderscheiden om van de natuur te kunnen genieten en over elkaar kunnen inspireren. Dat deden die docenten trouwens niet door speeddaten zoals vaak op congressen plaatsgrijpt, maar in de zogenaamde connectiecarrousel. En ja, dat klinkt als een Vlaamse parenclub en nee, dat was het niet. Mocht u nog niet duidelijk zijn, ik sta achter het onderwijs en heel soms dus ervoor, fijne zondag.