'We moeten ons zorgen maken': 5 vragen en antwoorden over de personeelsproblemen bij ProRail

1. Het is niet de eerste keer dat er treinen uitvallen, moeten we ons zorgen maken dat dit nog vaker gebeurt?

"Ja, ik denk dat dit nog wel vaker gaat gebeuren en daar zouden we ons zeker grote zorgen over moeten maken. Het gaat niet over de de drogist om de hoek maar om een publieke dienst waar sommige mensen erg afhankelijk van zijn. Ik ben verbaasd dat de politiek niet op haar achterste benen staat, want het is eigenlijk alsof een elektriciteitsmaatschappij of een waterbedrijf ineens tussen 7 en 9 niet meer levert. We moeten hier echt paal en perk aan stellen."

2. Had het uitgemaakt als het openbaar vervoer nog steeds door de staat werd geregeld?

"De laatste jaren is er door bedrijven veel bezuinigd op personeel om meer winst te kunnen maken. Vooral de reservecapaciteit is geschrapt en daardoor zie je nu dat er problemen ontstaan. Als er geen buffers meer zijn dan zakt een bedrijf in elkaar als er maar iets tegenzit. Dat komt door het marktdenken en de privatisering."

3. Welke sectoren kampen vooral met personeelstekorten?

"Allerlei sectoren, zoals het onderwijs, de ICT en de horeca. Op scholen worden kinderen naar huis gestuurd als bij een griepgolf een paar docenten ziek zijn, net als in de kinderopvang. Op de IC's zijn er wel genoeg bedden maar niet genoeg personeel. En in de horeca zien we nu al dat sommige zaken krappe openingstijden hebben door het personeelstekort. Vooral bij sectoren die hard geraakt zijn door de coronacrisis, zoals de horeca of de evenementenbranche is veel personeel gestopt. Zij zijn vaak overgestapt naar andere sectoren en hen krijg je niet meer zo makkelijk terug."

4. Wat zou er gebeuren als we niks doen aan de krapte op de arbeidsmarkt in het algemeen?

"Nou, om een extreem voorbeeld te nemen kunnen we dan misschien nog wel naar de Efteling maar geen openhartoperatie meer krijgen. En wel nog naar de Canarische Eilanden vliegen, maar niet meer de trein naar Schiphol komen. Dat gaat de markt niet oplossen, want je kunt niet zomaar de gewoonten van mensen veranderen. De overheid moet daar echt maatregelen voor nemen."

5. Hoe kunnen we deze problemen oplossen?

"We moeten in Nederland de komende jaren de discussie voeren over waar we de beperkte mankracht voor in willen zetten. Ik kan me voorstellen dat we vanuit milieuperspectief bijvoorbeeld minder mensen als luchtverkeersleider op Schiphol willen hebben en meer op de trein. Of minder mensen in de techniek voor de evenementenbranche en meer mensen die zonnepanelen kunnen installeren. Dit lijkt me een van de belangrijkste vragen die het komend kabinet moet beantwoorden. Waar liggen de prioriteiten, waar hebben we mensen nodig en hoe kunnen we dat goed organiseren? Automatisering kan op sommige vlakken ook uitkomst bieden maar dat vraagt om grote investeringen, en daar moet de politiek echt keuzes in gaan maken."