Minister Hermans moet zich gaan bemoeien met kleine kerncentrales, betoogt Thorizon-CEO: 'We hebben steun nodig'

Een kleine modulaire reactor is een nieuw type kernreactor die veel compacter is dan de grote kerncentrales die we nu kennen. Op dit moment zijn wereldwijd zo'n zeventig SMR-modellen in ontwikkeling. SMR’s leveren minder energie per stuk – tot zo’n 300 megawatt – maar zijn daardoor flexibeler: je kunt er één bouwen voor een klein gebied of meerdere aan elkaar koppelen als er meer stroom nodig is.

Ze worden grotendeels in een fabriek gemaakt en kant-en-klaar naar hun bestemming gebracht, als een soort LEGO-bouwpakket. En, een groot voordeel: de reactoren kunnen worden gecombineerd met hernieuwbare energie en dragen dus bij aan CO2-reductie.

Nucleair afval als energiebron

Thorizon werkt bijvoorbeeld aan een gesmoltenzoutreactor, die nucleair afval gebruikt als energiebron. "Er zijn weinig oplossingen voorhanden om de industrie CO2-neutraal te maken, maar dit zou een uitkomst kunnen zijn", benadrukt Lauwers.

Dat heeft er onder andere mee te maken dat SMR's 'slechts' een miljard euro kosten, terwijl grote kernreactoren tussen de tien en twintig miljard kosten. Ze zijn dus beter betaalbaar voor particulieren, maar volgens Lauwers nochtans uiterst geschikt voor grote industrieterreinen: "De nieuwste SMR's produceren industriële hitte die bijvoorbeeld de chemische sector echt nodig heeft."

Te weinig geld

Toch is het voor bedrijven als Thorizon lastig om grote stappen te zetten op Nederlandse grond, legt Lauwers uit. "Het is niet dat er geen interesse is vanuit de markt - er is vanuit de provincies bijvoorbeeld al veel vraag naar SMR's - maar het is voor industriebedrijven in de regio lastig om in SMR's te investeren. Zij zijn daarvoor namelijk vaak afhankelijk van internationale besluitvorming, moeten goedkeuring krijgen van hun internationale hoofdkantoor en zitten veelal in financiële moeilijkheden."

"Daar komt nog eens bij dat banken terughoudend zijn met investeringen, omdat kernenergie in hun regelgeving uitgesloten wordt. Dat maakt het heel moeilijk voor hen om zo'n grote investering te doen, ondanks het feit dat het een belangrijke investering is voor de komende zestig jaar."

Wisselwerking markt en overheid

SMR's zijn dus beter betaalbaar dan grote kerncentrales, maar voor individuele bedrijven lastig om te financieren. Bedrijven zouden zulke projecten wél samen kunnen dragen, vertelt Lauwers, maar dat gaat erg lastig zonder coördinatie van de overheid. "Minister Hermans moet zich dus juist wél bemoeien met kleinere centrales, om een signaal af te geven dat dit belangrijk is. We hebben een wisselwerking tussen de markt en de overheid nodig."

In welke vorm zou Lauwers steun willen? "Het zou dus fijn zijn als ze een consortia (een vereniging van samenwerkende ondernemingen) opzetten, mogelijke bouwlocaties aanwijzen voor SMR's en zorgen dat regelgevende organen de capaciteit hebben om nieuwe projecten goed te ondersteunen. Of: de overheid kan zelf in SMR's investeren. Hoe dan ook, als wij willen dat de industrie in Nederland blijft, hebben we steun nodig."

Politiek initiatief verloopt stroef

Een halfjaar geleden kwamen CDA-leider Henri Bontenbal en VVD-Kamerlid Silvio Erkens al met een zogenaamde SMR-actieagenda, om de bouw van de kleine modulaire reactoren hoger op de politieke agenda te krijgen. In dat plan wordt de regering aangespoord om voor 2035 de eerste SMR in Nederland te bouwen en daarvoor in januari 2025 te starten met studies bij bedrijven en clusters die openstaan voor het realiseren van een SMR.

Lauwers reageert: "Die studies lopen wel degelijk op dit moment, dus er zijn gesprekken met de verschillende provincies en de betrokken partijen. En ik verwacht dat de komende maanden een strategie naar buiten komt over SMR's. Maar goed, het zit allemaal nog in de voorbereidende fase, dus nu is wel het moment om voor de overheid om écht in actie te komen." Als het kabinet dit jaar aanwijst waar in het land een SMR zal worden gebouwd, dan duurt het nog zeven jaar voordat die operationeel is.