Misbruik door boeddhistische leraar. 'Je accepteerde alles wat hij deed'

Cecile heeft net een boek van de Dalai Lama gekocht als ze in 2004 lid wordt van Rigdzin, een boeddhistische gemeenschap in Zwitserland. Ze weet zo goed als niets van het boeddhisme maar is op zoek naar zingeving. Ze werkt als wetenschapper bij de universiteit van Lausanne en kent daar nog weinig mensen. Al snel nadat ze zich aansluit bij Rigdzin verandert haar leven. De groep verlangt dat ze zich volledig richt op de boeddhistische leer.

Als God aanbeden

De internationale Rigdzin-gemeenschap draait om Namkha Rinpoche (1967), een boeddhistische leraar uit Tibet. In de loop der jaren opent hij centra in onder andere Spanje, Frankrijk, de Verenigde Staten en Nederland. Binnen de gemeenschap wordt Namkha Rinpoche op een voetstuk geplaatst, zegt Cecile. "Er was sprake van een bepaalde perceptie naar leraar. Alles wat hij deed moest je als puur zien. Je accepteerde alles."

Verering van de leraar komt vaker voor binnen het Tibetaans boeddhisme, weet Rob Hogendoorn, onderzoeksjournalist en zelf boeddhist. "De positie van de leraar kan uiteenlopen van een heel geleerde meneer die kennis deelt en daar geen bijzondere status aan ontleent, tot een goeroe die als God wordt aanbeden. Met name in dat laatste geval kan het volledig ontsporen. En dat gebeurt dan ook."

Tantrische zegeningen

In 2007, als Cecile drie jaar actief is bij de groep, vindt volgens haar het eerste geval van seksueel misbruik plaats. "Het doel van het seksuele contact was om een spirituele beleving te hebben, om tantrische zegeningen te ontvangen. Ik voelde me daar ongemakkelijk bij, het was niet prettig dat iemand dat deed met mijn lichaam."

In opstand komen, durft ze niet. "Namkha was heel sterk, heel dominant. Hij drukte je zo in een hoek. Hij deed iets met je, hij had een natuurlijk overwicht." In totaal zegt Cecile drie keer misbruikt te zijn door Namkha Rinpoche, tussen 2007 en 2013. Na deze ervaringen praat ze er jarenlang met niemand over tot ze in contact komt met vrouwen die hetzelfde hebben meegemaakt.

Meer slachtoffers

Geruchten over seksueel misbruik door Namkha Rinpoche gaan al jaren rond. In 2004 ontvangt het hoofdkantoor van de Dalai Lama klachten over de leraar, waarvan één over seksueel misbruik van een vrouwelijke leerling. Hij ontkent deze beschuldigingen en door gebrek aan bewijs wordt de zaak niet verder onderzocht.

In de Volkskrant van 20 februari dit jaar staat het verhaal van een Zwitserse vrouw die Namkha Rinpoche eveneens beschuldigt van seksueel misbruik en daarover een klacht indient bij de openbare aanklager. Reporter Radio spreekt met deze vrouw die over een vergelijkbare misbruikervaring vertelt als Cecile. "Het misbruik is in 2006 begonnen en duurde tot ongeveer tot 2012 of 2013. Wat mij vooral heeft geraakt, is dat mijn vertrouwensrelatie met de leraar, die toewijding veronderstelde, verbroken werd. Het misbruik heeft mijn waardigheid aangetast, als vrouw en als mens."

Volgens Hilde Bakker, die voor kennisinstituut Movisie onderzoek doet naar misbruik in religieuze groepen, is het essentieel dat slachtoffers van dit soort rondreizende, boeddhistische leraren melding doen van seksueel misbruik. "Dan kan hij ergens aangepakt worden want hij heeft gewoon een vrijbrief op deze manier. Als het hier lastig wordt, gaat hij naar een ander land. Hij heeft het heel goed voor zichzelf geregeld."

Meldpunt niet meer actief

De Nederlandse tak van de Rigdzin-gemeenschap is aangesloten bij de Boeddhistische Unie Nederland, de BUN. Deze organisatie fungeert als aanspreekpunt voor de boeddhistische gemeenschap in Nederland. Voorzitter Michael Ritman zegt dat de BUN sinds drie jaar actief is in het bespreekbaar maken van misbruik. In 2015 hebben zij meegewerkt aan de oprichting van het meldpunt BG, een online platform waar slachtoffers een melding kunnen doen.

Inmiddels is dit meldpunt niet meer actief, blijkt uit navraag bij Arda Gerkens, directeur van Expertisecentrum Online Kindermisbruik, de organisatie achter het meldpunt. "We zijn aan het kijken met andere partijen of we het meldpunt elders kunnen onderbrengen. Maar we hebben heel weinig meldingen gehad. Uit mijn hoofd zijn dat er dertien sinds de oprichting."

Gedragscode

De BUN heeft in 2017 een externe vertrouwenspersoon aangesteld waar misbruikslachtoffers terechtkunnen met hun verhaal. Ook probeert de organisatie sinds 2015 haar leden aan te sporen om een gedragscode op te stellen waarin aandacht is voor misbruik. Inmiddels hebben twintig van de 43 leden zo'n code. Rigdzin Nederland heeft dit nog niet gedaan zegt BUN-voorzitter Ritman, maar daar zou wel interesse voor zijn. "De voorzitter van Rigdzin heeft gezegd dat ze dat graag willen oppakken. Ze begrijpen dat het hoort bij een professionaliseringsslag."

Een grootschalig onderzoek naar misbruik vanuit de BUN staat nog niet op de planning, laat Ritman weten. "Eén van de redenen dat wij het meldpunt gesteund hebben, is om inzicht te krijgen hoe structureel dit probleem is en om daarna verdere stappen zetten. Cijfermatig is daar op dit moment nog geen sprake van."

Meer over misbruik in boeddhistische gemeenschappen in de uitzending #MeToo Goeroe van Reporter Radio, zondag om 19.00 uur op NPO Radio 1.