Hoe ontwerp je een eerlijke stad? 'Sloop de poortjes op stations'

Het uiterlijk van steden en dorpen heeft een grote invloed op die samenleving zelf, denkt Alkemade: "Ons werk beïnvloedt het leven van mensen op de meest directe manier." Volgens hem beseffen veel architecten dat wel.

'Openbare ruimte is heel belangrijk'

Als voorbeeld van die invloed van architecten geeft hij het inrichten van de openbare ruimte. "Ik heb veel gewerkt in de Verenigde Staten, in Los Angeles bijvoorbeeld, en daar leef je echt in je auto. Je aankomstadres is een parkeergarage en dan verdwijn je een gebouw in. Het publieke domein is daar bijna verdwenen", stelt hij. Het feit dat we in Europa openbare ruimte hebben waar je mensen tegenkomt, "van verschillende culturen, verschillende generaties" is een kwaliteit, denkt hij, en zegt veel over een maatschappij. "Het heeft heel veel betekenis."

Toch heeft Alkemade ook kritiek op de Nederlandse openbare ruimte. "Ik ben een fervent tegenstander van de poortjes in de stations", vertelt hij. "Steden worden vaak door sporen opgesneden en de stations zijn plekken waar de stadsdelen met elkaar verbonden zijn. Dat je juist dat afsluit voor mensen die zich geen kaartje kunnen veroorloven…"

Hij noemt Rotterdam Centraal als voorbeeld, waar mensen zonder OV-chipkaart de lelijke, betonnen voetgangerstunnel moeten nemen. "In Rotterdam leeft één op de vier kinderen in armoede. Je bouwt een prachtig station en je zegt tegen één op de vier kinderen: het is niet voor jou." Hij noemt het erosie van de openbare ruimte.

Almere

Een voorbeeld van hoe een architect ideologisch te werk gaat, is de geschiedenis van het Flevoziekenhuis in Almere. Alkemade was betrokken bij het ontwerp van het centrum van de Flevolandse stad. Het ziekenhuis stond tegen het centrum aangebouwd, maar omdat het uitgebreid werd, werd er voorgesteld om het naar de rand van de stad te verplaatsen. "Toen heb ik een pleidooi gehouden om het midden in het centrum te houden, langs het winkelcentrum. Het is belangrijk dat onze stad niet alleen winkelcentra en cappuccinobars zijn, maar dat zo’n werkelijkheid als het ziekenhuis ook in het stedelijk leven meedoet", vertelt hij.

Almere is misschien wel de meest verguisde stad van het land, maar Alkemade is juist trots op zijn werk daar. Hij noemt de stad 'waarachtig' en 'eerlijk'. "Natuurlijk vinden we het centrum van Amsterdam mooi, maar dat is in de zeventiende eeuw gebouwd met slavengeld. Dat is niet van deze tijd." Hij vindt Almere eigenlijk 'het ware gezicht van Amsterdam.'