Bikkelhard rapport Enquêtecommissie Fraudebeleid, maar hoeveel mensen frauderen eigenlijk?

De enquêtecommissie werd aan het werk gezet naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Mensen werden onterecht als fraudeur betiteld bij het aanvragen van toeslagen en uitkeringen.

Hoeveel mensen er frauderen is best een moeilijke vraag, vertelt De Winter, die onderzoek deed naar het fraudebeleid. "Hoe meer je zoekt, hoe meer je vindt", vertelt ze, "maar in de wetenschap wordt geschat dat 3 tot 10 procent mogelijk fraudeert." Dit zijn mensen die met de aanvraag van een uitkering of een toeslag een fout maken. Dit betekent echter niet dat die fouten allemaal bewust zijn. Integendeel, zegt De Winter: "Als je met instanties praat, wordt gezegd dat van die totale groep van 3 tot 10 procent, ongeveer 5 procent het bewust doet om geld te halen."

Het aantal bewuste fraudeurs is dus waarschijnlijk best laag. Als we van het hoogste aantal uitgaan (10 procent), dan zou dus maximaal 0,5 procent van de aanvragers de overheid bedotten.

'Je hebt zachte én harde maatregelen nodig'

Eén van de punten die de enquêtecommissie maakte was dat de wet te weinig onderscheid maakt tussen bewuste fraudeurs en mensen die gewoon een foutje maakten, waardoor die laatste groep dus ook aangepakt kon worden. Boven op het bedrag dat terugbetaald moest worden, moest 100 procent van het bedrag worden betaald als boete.

Is dit aantal genoeg om zo’n snoeihard fraudebeleid te voeren? De Winter vindt dat er een bepaalde balans moet zijn. "De afgelopen jaren zag je dat de overheid van vertrouwen in de burger naar wantrouwen in de burger ging. Iedereen was een potentiële fraudeur." Dit sluit aan bij de enquêtecommissie, die stelt dat de overheid de burger als 'tegenstander' zag.

De burger uitsluitend zien als brave burger is echter ook geen goed idee, vindt De Winter. "Wat we uit de wetenschap weten, is dat alleen maar waarschuwen niet werkt. Je hebt zachte maatregelen nodig – adviseren, voorlichten, een keer een waarschuwing geven – maar je hebt ook zwaardere sancties nodig om dat kleine percentage fraudeurs aan te kunnen pakken."