Nepagenten slaan opnieuw toe met telefoontjes: 'Bij twijfel 112 bellen'

"Ik ben écht van de politie hoor", begint Sybren van der Velden-Walda met een glimlach. Criminelen die zich voordoen als agent blijven ouderen op slinkse manieren onder druk zetten. "We dachten even dat de trend gebroken was, maar sinds vorige maand zien we weer een forse stijging: bijna 1100 incidenten."

Volgens Van der Velden-Walda is het patroon grillig. "We zien steeds pieken en dalen." De campagne van Omroep MAX en de politie afgelopen zomer leek effect te hebben: het aantal meldingen daalde van ruim 1300 naar 800.

Bang om nog open te doen

De politie roept inmiddels actief op om wél 112 te bellen bij een verdachte situatie. "We zijn natuurlijk opgevoed met: '112, daar red je levens mee', bel 112 alleen in noodgevallen. Maar in dit geval is het toch belangrijk om te bellen. Het gaat om onze goede naam én om een kwetsbare groep in de samenleving. Dan is 112 juist noodzakelijk." De gevolgen zijn groot: echte agenten raken moeilijker in contact met bewoners. "Collega's op straat vertellen dat mensen soms gewoon niet meer opendoen."

'Je gelooft het echt'

Hoe geraffineerd de criminelen te werk gaan, blijkt pijnlijk uit het verhaal van Hilly Haandrikman, de moeder van een MAX-collega. Zij werd onlangs gebeld door iemand die zich voordeed als "Anouk de Groot van de Rijkspolitie". "Het was half zeven, de telefoon ging anoniem", vertelt ze. "Toen zei ze: 'Weet u dat er bij u in het dorp heel veel wordt ingebroken?' En: 'Er is vannacht bij u in de straat ingebroken.' Je gelooft het hoor, je gelooft het echt."

Daarna begint de druk. Ze krijgt vragen over haar sloten, of ze goud in huis heeft, en zelfs of ze "wel duizend euro in huis heeft". "Ze zeiden dat mijn naam bovenaan een gevonden boekje stond, dat zogenaamd door criminelen was verloren. En dat ik dus zomaar aan de beurt kon zijn. Ze doen net alsof ze je willen beschermen. Ik was er eerst heel bang van. Ik heb heel lang op een stoel gezeten, zonder de televisie aan. Bij ieder geluidje ben je bang dat er iemand aankomt. Je bent daarna helemaal leeg. Ik vind het in- en in- gemeen."

Van der Velden-Walda ziet dit vaker: "Langdurig druk uitoefenen, met zogenaamd politie-jargon, het noemen van een wijkagent. Uiteindelijk proberen ze altijd je spullen op te halen."

Steeds slimmer en gewiekster

De oplichters verbeteren hun trucs continu. Met AI kun je tegenwoordig perfect brieven, websites en zelfs stemmen namaken. Ook combineren criminelen methodes: "We zien dat bankhelpdeskfraude en nepagenten tegenwoordig samengaan. Dan zegt een nep-bankmedewerker: 'We verbinden u door met de politie.' Ze verzinnen steeds iets nieuws."

Toch boekt de politie resultaat: "We hebben dit jaar al meer dan 500 verdachten aangehouden. Dat is echt uitzonderlijk. Niet alleen 'de jongens aan de deur', maar ook de hogere leiders. Via onderzoek kwamen we uit bij callcenters terecht waar vandaan ze bellen."