Hoe we praten over de overgang, bepaalt ook hoe zwaar die voelt: 'Komt door psychologisch effect'

Volgens De Boer ligt de nadruk in media en gesprekken vaak op klachten en verlies. "Dat is jammer, want er zijn ook vrouwen die na de menopauze juist meer vrijheid en zelfvertrouwen ervaren. We mogen het best vaker hebben over de positieve kanten."

Negatieve verwachtingen kunnen klachten versterken

De Boer wijst op het zogenaamde nocebo-effect - het tegenovergestelde van het placebo-effect. "Als je verwacht dat iets vervelend zal zijn, ervaar je het vaak ook zo. Bij de overgang zien we mogelijk hetzelfde: doordat we er vooral negatief over praten, beleven vrouwen het ook negatiever." Dat betekent niet dat klachten niet serieus genomen moeten worden. "Voor veel vrouwen is de overgang echt zwaar. Maar het is ook een cultureel fenomeen: de manier waarop we erover denken, beïnvloedt hoe we het ervaren."

Vrijheid na vijftig

In die culturele beeldvorming schuilt volgens De Boer een kans. "Er zijn vrouwen die zeggen: ik voel me na de overgang vrijer, ik hoef me minder aan te passen aan verwachtingen van anderen. Dat hoor je terug in podcasts en boeken van de laatste jaren."

Ze verwijst naar de podcast Opvliegers van Elles de Bruin. "Die podcast laat mooi zien dat het niet alleen over klachten gaat, maar ook over identiteit en ouder worden. Het idee dat vrouwen van vijftig 'klaar' zijn, zit in onze cultuur - en dat is gewoon niet waar."

Van taboe naar trots

De Boer ziet in de geschiedenis hoe de toon veranderde. "In de jaren zestig werd er in bladen als Margriet wel over de overgang geschreven, maar dan vooral door mannelijke artsen. Die schreven dat vrouwen die klachten hadden, dat eigenlijk aan zichzelf te danken hadden. Het advies was dan om een hobby te zoeken of er daarna maar beter uit te zien voor je man."

In de jaren zeventig kwam er vanuit het feminisme verandering: vrouwen praatten in groepen over hun ervaringen en eisten betere informatie. "Toch is dat idee van 'vrouwen boven de vijftig tellen minder mee' nooit helemaal verdwenen", zegt De Boer.

Een bredere cultuurverandering nodig

De historicus doet promotieonderzoek naar de culturele betekenis van de overgang. "Uiteindelijk hoop ik dat we anders gaan kijken naar vrouwen boven de vijftig. We leven in een maatschappij die enorm gericht is op jeugd en uiterlijk. Daar moeten we echt van af."

Een verandering van beeldvorming kost tijd, zegt ze. "Het is een dertigjarig project misschien. Maar ik hoop dat tegen de tijd dat ik zelf in de overgang kom, het gesprek al breder en positiever is."