Staatssecretaris: cultuurverandering in de jeugdbescherming is nodig

"Wat ik hoor van mensen uit het veld, is dat het best spannend is om niet meer te focussen op alleen maar de veiligheid van het kind, maar ook te kijken naar het bredere gezinskader," zegt Struycken. Op dit moment richt de jeugdbescherming zich vooral op de kinderen, zonder te kijken naar de onderliggende problemen van het gezin. Struycken vindt dat jeugdzorgmedewerkers de 'moed' moeten hebben om het kind soms niet uit huis te plaatsen. "Daar zit een klein veiligheidsrisico in, maar per saldo is het misschien uiteindelijk beter."

Uitspraak Europees Hof

Aanleiding is een recente uitspraak van het Europees Hof voor de rechten van de Mens (EHRM), en twee recente onderzoeksrapporten over de jeugdzorg. Vooral de uitspraak van het EHRM is voor Nederland keihard en uniek. Met deze uitspraak is de Nederlandse staat veroordeeld voor het schenden van Artikel 8, het recht op een ongestoord gezinsleven. De zaak gaat over een moeder en haar dochter, die op eenjarige leeftijd uithuisgeplaatst is. De moeder is onterecht het gezag over haar dochter afgenomen, oordeelt het Hof. Tijdens het proces van uithuisplaatsing is onvoldoende onderzoek gedaan, is er niet geluisterd naar voorstellen van de moeder en is er veel te vroeg gestopt met werken aan terugplaatsing van het kind bij de moeder.

Advocaten en andere jeugdzorgdeskundigen die Argos sprak zijn verheugd en verwachten dat de uitspraak veel consequenties zal hebben. Veel punten uit de zaak herkennen zij uit de dagelijkse praktijk. Ook Struycken vindt het een belangrijke uitspraak, zegt hij tegen Argos. Momenteel werkt de staatssecretaris aan een nieuwe wet die de rechtsbescherming in de jeugdbescherming moet versterken. Struycken: "Ik zie dit als een belangrijke impuls om het proces kracht bij te zetten."

Werken aan terugplaatsing

De uitspraak van het Hof wordt versterkt door twee recent verschenen rapporten. Het rapport ‘Terugplaatsing na gedwongen uithuisplaatsing’ (WODC) laat onder andere zien dat er meer moeite moet worden gedaan voor terugplaatsing na een uithuisplaatsing. Daarbij is begeleiding en het bieden van passende hulp essentieel. Niet alleen aan kinderen, maar ook aan hun ouders. Daarbij zijn er te veel spoeduithuisplaatsingen, concluderen de onderzoekers.

Ook verscheen het rapport ‘Erfenis van onrecht’ van de commissie-Hamer over het verband tussen de toeslagenaffaire en uithuisplaatsingen. Eén van de conclusies daarvan, was dat jeugdhulpprofessionals niet goed genoeg luisterden naar ouders en kinderen en geen inzicht kregen in de werkelijke situatie van gezinnen. Door onvoldoende kennis van de onderliggende situatie, kunnen de verkeerde beslissingen worden genomen.

Kritieke situatie

De problemen binnen de jeugdbescherming spelen al lange tijd in Nederland. Vele rapporten berichtten al eerder over de kritieke situatie. De Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd spreekt van een 'voortdurende crisis in de jeugdbeschermingsketen'. Ook Argos berichtte hier de afgelopen jaren regelmatig over. Nu is daar dus nog een veroordeling voor Nederland bijgekomen.

Er is een wetsvoorstel in de maak, maar Struycken zegt dat er nu al van alles mogelijk is. Want oplossingen van de problemen zitten niet alleen in de wet, maar ook in de uitvoering daarvan. Zoals de manier waarop je kinderen een stem geeft. "Er moet van alles gebeuren en een cultuurverandering hoort daar ook bij. Dat moeten organisaties zelf doen, want als het in de uitvoering niet goed gaat, dan komen we nergens."