Close up van Escher maakt raadselachtige kunstenaar tastbaar

Het museum Escher in het Paleis heeft vanaf deze week een tentoonstelling die een nieuw licht laat schijnen op het raadsel Escher. Bij Escher Close Up treft de bezoeker een tentoonstelling aan vol met familiekiekjes en andere, persoonlijke foto’s uit het archief van Escher.

Voor directeur Marcel Westerdiep, sinds 2009 betrokken bij het museum, is de nieuwe tentoonstelling een bijzondere gewaarwording. De foto’s konden hem zelfs verrassen. “Het voegt een extra laag toe aan het beeld wat ik van Escher had.” Dat beaamt conservator Hak: “Hij was zwart wit, hij is nu kleur. Je krijgt een persoon waar je je in kunt verplaatsen.”

Marcel Westerdiep weet waar hij het over heeft als het gaat om het beeld wat mensen van Escher hebben. Hij reist in zijn functie al jaren de wereld over om de kunst van de geboren Fries te bewonderen op exposities. Zo was Westendiep enkele jaren geleden op een Escher-expositie in Centro Cultural Banco do Brasil in Rio de Janeiro. “Dat bleek, als je het aantal bezoekers deelt door het aantal dagen, de best bezochte tentoonstelling ter wereld.”

Het benadrukt de populariteit van Escher in het buitenland extra. Als je in Nederland zijn naam laat vallen dan zal niet iedereen beseffen dat het om een Nederlander gaat, laat staan om iemand die in sommige landen zonder gene in hetzelfde rijtje als Rembrandt, Mondriaan en van Gogh genoemd wordt. “Het Nederlands toeristisch bureau in Duitsland is druk bezig om Escher te marketen als een van de ‘grote vijf’ van onze kunstwereld,” legt Westerdiep uit. “En we merken de effecten: meer dan de helft van onze bezoekers zijn afkomstig uit het buitenland, waaronder veel Duitsers.”

Unieke foto's

Conservator Dunja Hak mocht grasduinen in nog nooit vertoond materiaal van de kunstenaar en trof daar dingen aan die voor haar nieuw licht wierpen op wie M.C. Escher werkelijk is. Zo bleek hij nogal methodisch te werk te gaan. “Een van de dingen die opviel aan zijn archief was de wijze waarop hij alles bewaard had. Hij had zijn albums netjes geordend en had in zijn agenda’s aantekeningen gemaakt die weer verwezen naar de foto’s.”

De foto’s geven ook een extra inkijkje in de uitzonderlijke talenten van Escher. Waar hij in zijn kunst al veel gebruik maakt van perspectief, licht en andere grafische trucjes, blijkt hij dat in zijn fotografie óók te doen. “Je ziet dat Escher op sommige foto’s gebruik maakt van tegenlicht, of juist ervoor kiest om vanuit een vreemde hoek af te drukken,” zegt Hak.

Als je de foto’s vervolgens combineert met de kunst van Escher, dan zie je pas echt wat voor talent hij had. Sterker nog, je ziet waar hij zijn inspiratie vandaan haalde. “We kunnen hem beter duiden nu. We wisten dat hij zich liet inspireren door de realiteit, maar wanneer je werkelijk de foto en de prent naast elkaar ziet dan zie je het voor je. Dat maakt het wel heel mooi.”

Bezoekers uit binnen- en buitenland kunnen in ieder geval nog tot en met 14 mei een poging doen om het raadsel Escher aan de hand van zijn unieke foto’s te ontrafelen.