Er verdwijnt dagelijks meer bos dan erbij komt

Ontbossing

Ongeveer 8000 jaar geleden was de aarde helemaal begroeid met bomen. Tot de mens daar verandering in bracht. Nog maar 5000 jaar geleden was het Midden-Oosten één groot cederwoud. In het epos over Gilgamesj – het oudst bekende literaire werk, staat beschreven hoe het heilige cederwoud werd gekapt om mee te bouwen. IJsland was bebost, tot de Vikingen er arriveerden in 874, ze hakten alles om voor timmerhout, brandstof en landbouw.

En de Romeinen kapten zowat het hele Europese continent kaal om dezelfde redenen.

Waar mensen zijn, worden bomen gekapt

Waar mensen zijn, worden bomen gekapt. Eeuwenlang gebruikten we bomen om te bouwen en als brandstof. Maar nu heeft de boom er nog een taak bij gekregen, hij moet ons behoeden voor een klimaatramp, en dus wordt het steeds belangrijker om te zorgen dat er meer vierkante meters bos komen in plaats van minder. Maar hoe moeten we zorgen dat er een gezond, duurzaam en klimaatbestendig bos ontstaat?

Er woeden felle discussies over de beste aanpak om de bossen te beheren. Bosecoloog Bart Nyssen vertelt over de onenigheid: “Mensen komen ergens wonen. Zien daar een bos staan. Vinden dat bos aangenaam, gaan er met de hond wandelen. En als wij dan gaan ingrijpen hebben ze het gevoel dat dit mooie bos kapot gemaakt wordt, terwijl wij het gevoel hebben dat we juist iets aan het doen zijn om het nog veel beter te maken. En dat geeft heel dikwijls spanningen.”

Keuzes maken

Als we bomen willen begrijpen moeten we leren denken in het ritme van hún levensloop. Niet onze snelle tijd: dagen, maanden, jaren, maar hun tijd van eeuwen en millennia. Voor een bos betekent een eeuw niets. Voor ons betekent het alles.

Ute Sass-Klaassen, is dendrochronoloog (jaarringenonderzoeker). “Het probleem met bossen is dat het lange termijn werk is en dat zijn tijdshorizonten die wij als mensen niet kunnen overzien. En de beslissingen die wij nu nemen hebben impact op de verre toekomst.”

Elke ingreep, of elk niet-ingrijpen, is een keuze met gevolgen die lang doorwerken. Sass-Klaassen: "Heel vaak wordt ons wetenschappers verweten dat wij altijd nuances plaatsen. Maar dat moet omdat het verhaal niet simpel is. En als je in een onzekere situatie maatregelen wil nemen, dan moet je bij veel beslissingen die je neemt een ‘best guess’ doen. We hebben alleen niet meer zoveel kansen om het mis te laten gaan."

Het bos heeft ons niet nodig

Het Oorzaken Festival koppelde radiomaker Joyce de Badts en ontwerper Tom Loois aan elkaar om ieder vanuit hun eigen discipline samen te werken aan een radioverhaal over klimaatverandering. Met 'Het bos heeft ons niet nodig' vertellen ze een interactief verhaal over onze relatie met het bos en dwingen ons met zachte hand naar onszelf te kijken in het licht van de eeuwigheid.

Luister naar Het bos heeft ons niet nodig in de podcast DOCS, via NPO Luister of je favoriete podcast-app.