Wat merkt Noord-Ierland van een brexit?

Noord-Ierland is met haar 1,8 miljoen inwoners tot op het bot verdeeld over de zin en onzin van een brexit. De huidige regering wordt gevormd door de Democratische Unionistische Partij (oftewel DUP, voor een Brexit) en Sinn Fein (tegen een Brexit), met ondersteuning van één onafhankelijke minister - Minister van Justitie Claire Sugden.

Nieuwe spanningen?

Een van de angsten waar in de opbouw naar het referendum in Noord-Ierland veel op ingespeeld is, is de mogelijkheid op nieuwe spanningen tussen de partijen die tijdens 'the Troubles' het land in haar greep hielden. Tussen 1968 en 1998 was Noord-Ierland het strijdtoneel van een bloedige burgeroorlog tussen unionisten en nationalisten.

Met het 'Goede Vrijdag Akkoord' kwam een einde aan die bloederige strijd, maar dat akkoord is erg broos. Een brexit zou dat akkoord onder druk kunnen zetten, zo waarschuwden oud-politici John Major en Tony Blair eerder dit jaar.

De reactie op de woorden van Major en Blair loog er niet om en twee brexit-voorstanders uit het Noord-Ierse kabinet spraken zich meteen uit. Minister Theresa Villiers zei dat steun voor het vredesproces "ijzersterk" blijft en premier Arlene Foster noemde de woorden van de beide heren "bijzonder sneu".

Mogelijkheid tot eigen wetten?

Op een aantal gebieden zou onafhankelijkheid er voor kunnen zorgen dat Noord-Ierland meer ruimte krijgt voor eigen invulling van wet- en regelgeving. Een van de gebieden waarop dit speelt is de landbouwsector. Daar verwachten de boeren dat ze minder te maken gaan krijgen met de papierwinkel waar Brussel hen - in hun ogen althans - teveel mee lastigvalt. Ook hopen ze dat ze weer 'baas over eigen land' zijn.

Ook de Engelse boeren zijn om deze reden voorstander van een brexit. NOS-collega Tim de Wit maakte daar deze reportage over.

Een mindere economie?

Uit onderzoek van het onderzoeksinstituut NERI blijkt dat de Noord-Ieren zich voorzichtig zorgen moeten maken over de economische gevolgen die een brexit kan hebben op het land. De Noord-Ierse economie draait momenteel voor een groot deel op inkomsten uit de agrarische sector en op de textielindustrie. Dat is voor een groot deel export, wat door een mogelijke Brexit moeilijker kan worden omdat producten niet zomaar meer de EU in kunnen. Dagelijks gaat er voor 1 miljard pond aan handel om in de wisselwerking tussen de Noord-Ieren en de rest van de EU.

Terugkeer grenscontroles?

Een van de heetste hangijzers is en blijft echter het idee dat er weer grenscontroles kunnen komen op de grens tussen Noord-Ierland en Ierland. Ten tijde van 'the Troubles' waren de wachttorens aan de grens symbool van het 30-jarige conflict in het land. Niet voor niets werd de ontmanteling van de laatste wachttoren wachttoren als een grote gebeurtenis neergezet. Volgens de premier Arlene Foster is de terugkeer van torens geen optie, maar dat heeft het angstbeeld nog niet weg kunnen halen.

Überhaupt is het de vraag of steviger grenscontroles zo makkelijk te realiseren zijn. Uit onderstaande reportage van de BBC blijkt al dat het geen simpele recht toe recht aan grens is.

Mocht er toch een vorm van grenscontrole terugkeren - al is het maar 'slechts' paspoortcontrole - dan heeft dat grote gevolgen. Denk bijvoorbeeld alleen al aan de ruwweg 25000 mensen die dagelijks de grens oversteken om in buurland (en EU-land) Ierland te werken. Er is daarom een grote run ontstaan op Ierse paspoorten. Inwoners van Noord-Ierland met een Ierse voorvader mogen aanspraak maken op de Ierse nationaliteit. De overheid in Dublin heeft vanwege die grote vraag extra mensen in dienst genomen.

Regeringspartij Sinn Fein volgt de opbouw naar het referendum met grote interesse en denkt zelfs al vooruit. Hoewel ze tegen een brexit zijn, zien ze bij een eventueel vertrek wel hun kans schoon om een lang gekoesterde wens in vervulling te doen gaan: een verenigd Ierland.

Vanavond is oud-Noord-Ierland correspondent Evert van Vlastuin vanaf 18.00u te gast bij de NPO Radio 1 Sportzomer.