Oeigoer over martelingen in China

China schermt de kampen af voor de buitenwereld, maar mondjesmaat komt er toch informatie naar buiten. NOS-correspondent Lucas Waagmeester sprak met Abduweli Ayup. Deze Oeigoer vluchtte een paar jaar geleden uit China naar Istanbul.

"Ik had een kleuterschool waar we lesgaven in de Oeigoerse taal. Die school was populair en groeide uit tot een bekend instituut in Xinjiang. Toen werd ik gearresteerd".

Liefde voor de taal

De populariteit van de school maakte duidelijk dat de Oeigoeren van hun taal houden, en dat ze die levend willen houden. Maar dat wil de Chinese regering niet, zegt Ayup: "Ze willen dat we Han-Chinezen worden, net als zij. Ze willen ons assimileren".

Turkije

Nu woont hij in Istanbul, net als veel andere Oeigoerse moslims uit Xinjiang. Ze voelen zich veilig in het islamitische Turkije. Bovendien zijn ze verwant met Turkische volken en talen, die in het westen van China worden gesproken.

Martelingen en vernederingen

"Het eerste wat ze in de kampen doen is je waardigheid vernietigen. Door marteling en vernederingen. Mij hebben ze verkracht," zegt Ayup. Zijn ondervragers eisten een bekentenis, dat hij zich schuldig maakte aan separatisme. "Maar dat heb ik niet gedaan."

Na maanden in detentie kwam Ayup vrij, en vluchtte hij naar Turkije. Hij praat nu met journalisten, ook al kunnen die interviews gevolgen hebben voor zijn naasten die nog in China wonen. Twee van zijn zussen en een broer zijn al opgepakt.

Een enorm dilemma, zegt hij. "Maar als iedereen stil blijft. Als niemand zich nog uitspreekt. Wat gebeurt er dan? Dan zullen de mensen in de kampen onzichtbaar zijn en verdwijnen. Wie kan ze redden als ik stil blijf?"