'Zeker vijftig accounts verspreidden nepnieuws over corona in Nederland'

Het gaat om zogeheten trollen: accounts op sociale media die worden gebruikt om onrust te zaaien en discussies te ontregelen, met als uiteindelijke doel de maatschappij te ontwrichten.

"Je ziet vaak dat trollen vanuit ideologie nepnieuws verspreiden om tegen de gevestigde orde te schoppen", zegt datajournalist Jerry Vermanen van Pointer in het NOS Radio 1 Journaal. "We hebben eerder naar de inhoud van de berichten gekeken, nu meer naar de accounts zelf. Soms zijn het geen echte personen of zitten ze in een andere tijdszone. Het is vaak nog steeds onduidelijk wie er achter de knoppen zitten."

Door nepnieuwssites opgericht?

Vermanen heeft wel een idee hoe een deel van het nepnieuws op sociale media belandt. "Het vermoeden bestaat dat sommige trollen door nepnieuwssites worden opgericht en voor één website inhoud verspreiden. Maar soms zijn er ook trollen die zich alleen in gesprekken mengen. Dan is het moeilijker te zeggen wie erachter zitten."

530 berichten veel gedeeld

In de afgelopen vijf maanden zijn 530 berichten met nepnieuws over het coronavirus veelvuldig gedeeld. Daarin wordt onder meer beweerd dat het virus niet dodelijker is dan de griep, dat het in een laboratorium is gekweekt of door het 5G-netwerk is veroorzaakt. Deze nieuwsberichten en video's zijn in 12.354 tweets aangehaald door 3901 accounts.

Bijna de helft van de bevestigde trol-accounts werd aangemaakt na de eerste coronabesmetting in Nederland. Ze zijn onder meer te herkennen aan anonieme gebruikersnamen en profielfoto's, eenzijdig Twitter-gedrag en een klein sociaal netwerk.

De trollen trekken onder meer de ernst van de coronacrisis in twijfel, zoeken de oorzaak van het virus bij samenzweringen en verspreiden valse claims over geneesmiddelen. Twitter heeft naar aanleiding van het onderzoek actie ondernomen tegen veertien trollen, waaronder het opschorten en tijdelijk beperken van de accounts. Op 18 maart heeft Twitter het beleid aangescherpt om accounts aan te pakken die nepnieuws verspreiden over corona.

In maart bleek uit onderzoek van Pointer en de NOS dat de meeste nieuwsberichten die via Twitter werden gedeeld over corona, betrouwbaar waren. Van de ruim 10.000 berichten bleken er honderden nepnieuws te bevatten. Dat heeft waarschijnlijk duizenden mensen bereikt.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.