De wijkagent op de Utrechtse tippelzone: ‘Ik wilde niets weten van prostitutie’

"Ik kwam uit een keurig, katholiek gezin in West-Friesland, zegt Schoenmaker. "Normaal meed ik de tippelzone, maar mijn chef dacht dat ik juist geschikt zou zijn. Hij besloot het een jaar een kans te geven. "Dat greep me zo dat ik vervolgens twintig jaar ben gebleven."

In die jaren leerde hij de vrouwen op de tippelzone steeds beter kennen. Hij probeerde om ze te helpen uit de prostitutie te komen. "Maar ik ging bijvoorbeeld ook mee naar het ziekenhuis als dat nodig was. Of ze belde mij als ze in een kliniek zaten om clean te worden en een luisterend oor zochten."

Jan-Schoenmaker-methode

Maar alleen een luisterend oor bieden, stond niet in de taakomschrijving. "Ik vroeg dan ook niet van tevoren of het akkoord was dat ik daarheen ging." Verzwijgen deed hij ook niet. "Na afloop meldde ik het wél altijd. Dan herinnerde ze me eraan dat het niet bij mijn taken hoorde en gingen we weer verder." Het kwam bekend te staan als de Jan-Schoenmaker-methode.

"Maar het hielp wel. Ik bleef altijd aardig, maar ook streng. Na twintig jaar was ik niet zomaar een bekend gezicht, maar iemand die ze echt vertrouwden." Het leverde ook bedreigingen op. Zo stond er een tijdje een prijs op zijn hoofd. "Toen kon ik niet eens boodschappen doen met mijn vrouw, vanwege het gevaar. Dat was wel moeilijk.

Inmiddels werkt Schoenmaker ook niet meer als wijkagent bij de tippelzone. "Ik heb ook nog een vrij opvallende, witte baard. Na mijn pensioen twijfelde ik nog die af te scheren of te kleuren. Maar ik ben niet meer in gevaar."

Huidig beleid werkt niet

Schoenmaker vindt dat de gemeente niet goed bezig is met het beleid rondom prostitutie. "De stad drijft steeds meer af naar verbieden, terwijl minstens een kwart van de mannen wel eens een prostituee bezoekt. Dat verbieden is dus een doodlopende weg."

Daarom pleit hij voor een legale plek om te werken. "Dan houd je zicht op de situatie. Deze mensen belanden zonder onze hulp in de drugs, criminaliteit en mensenhandel."

Uit zijn tijd weet hij nog goed hoe belangrijk het is om aanwezig te zijn als wijkagent. "Wij werden eerst gezien als de vijand, maar als je laat zien dat je om mensen geeft en ze wil helpen, dan word je langzaam een vertrouwenspersoon."

En dat levert ook trots op. In twintig jaar wisten Schoenmaker en zijn collega’s veertig vrouwen blijvend uit de prostitutie te halen. "Dat kan niemand me ooit afpakken."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.