Antisemitisme neemt toe: 'Voorlichting haalt weinig uit'

Aron Vrieler, antisemitisme expert van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI): "Duitsland is bij uitstek een land dat aan de ene kant natuurlijk heel bewust probeert te zijn van het verleden en er zijn ook veel goede dingen te zien, maar tegelijkertijd zie je dus ook antisemitisme toenemen."

Historicus en Duitsland-kenner Willem Melching voegt hieraan toe dat het een Europese trend weerspiegelt: "Je ziet het in Frankrijk en Engeland ook toenemen. Maar in Duitsland zie je een radicalisering bij links en bij rechts. En bij die radicalisering, zeker bij rechts maar links ook wel, hoort ook dat antisemitisme op de een of andere manier."

Complotdenken

Melching geeft aan dat het antisemitisme vandaag de dag vaak wordt geuit in complotdenken: "Als ultrarechts en ultralinks ergens in uitblinken dan is dat wel weer in complottheorieën. En daar zie je dat Joden daar onmiddellijk een functie in kunnen vervullen."

Daarbij is er in Duitsland nog een ander component die ook terug te zien is in andere landen, namelijk een groot deel van nieuw gekomen bevolking die wortels heeft in de Arabische wereld. "Daar is antisemitisme gewoon heel normaal dat krijg je op de kleuterschool al naar binnen. En dat is een component die ook in Duitsland een grote rol speelt", aldus de historicus.

Kritiek op Israël

Antisemitisme wordt soms ook verpakt als kritiek op Israël: "Er is ik meen zelfs van de Verenigde Naties een hele duidelijke richtlijn. Natuurlijk mag je kritiek hebben op Israël, je mag kritiek hebben op elk land dat bestaat, zeker een democratie die zichzelf best wel kan verweren. Maar er is een bepaalde grens die je zou kunnen trekken wanneer de kritiek overdreven wordt of bijvoorbeeld andere normen worden aangelegd", zegt Melching.

Melching: "Wanneer jij je verdedigt tegen terroristen dat dat eigenlijk wordt gezien als een nieuwe vorm van nazisme. Terwijl je elke staat, elke legitieme staat, en ik ga ervan uit dat Israël dat is, heeft natuurlijk het recht zich te verdedigen tegen mensen die kwaad willen. En die grens die is vloeiend."

Hij legt uit wat hij met die grens bedoelt: "Als je zegt we willen geen producten uit Israël, waar is de grens met de acties van de SA in april 1933 met 'Kauf Mich bei Juden', dat is een heel glibberig en hellend valk en mijn ervaring met hellende vlakken is dat je je daar beter niet op kan begeven." Ook Vrieler zegt bang te zijn voor een hellend vlak: "Want als het normaal gevonden wordt. Dan wordt het ander ook snel normaal gevonden."

'Niet normaal vinden wat niet normaal is'

Vrieler: "Ik denk dat de koning de spijker op de kop sloeg met zijn toespraak, zijn historische toespraak kan je wel zeggen op de dodenherdenking, door te zeggen we moeten gewoon niet normaal vinden wat niet normaal is. Want als we dat wel doen dan krijgen we het probleem van het hellend vlak waar de heer Melching ook naar verwees."

Vrieler is duidelijk over wat we tegen antisemitisme in de samenleving moeten doen: "We hebben hier een verbod op groepsbelediging zoals dat heet en daar vallen veel antisemitische uitingen en incidenten ook onder. De politie en justitie moeten er werk van maken om het ook te handhaven."

"Wat het praktisch verder ook betekent", legt Vrieler uit, "is dat mensen ervan bewust moeten zijn dat ze bijstanders zijn wanneer antisemitisme zich voor doet. Dus je moet je ertegen uitspreken, je moet er iets van vinden. Signaleer het en meld het." Melching is het met hem eens: "Je moet het strafbaar stellen, je moet er iets aan doen, maar je moet ook voortdurend het debat aangaan met dit soort mensen dat het gewoon flauwekul is."

Zorgen over de toekomst

Melching maakt zich als historicus wel zorgen over de toekomst: "Als de ervaring iets leert dan is het wel dat alleen dingen als voorlichting en dergelijken heel weinig uithalen. Want als er één land is waar wordt voorgelicht over de Tweede Wereldoorlog en de holocaust dan is dat Duitsland natuurlijk. En in Nederland doen wij het ook helemaal niet zo slecht in het onderwijs. Maar dat blijkt dus betrekkelijk weinig te helpen."

"Het heeft te maken met een onvrede die je op dit moment bij veel mensen ziet", zegt Melching, "De samenleving is ongelofelijk gecompliceerd, en dan bedoel ik niet corona. We leven in een hele complexe wereld, met globalisering en dergelijken en dan is het heel erg makkelijk als je aanwijsbare gevolgen en oorzaken kan signaleren en dat is al zo oud als het antisemitisme. Daar vervullen de Joden een ondankbare rol in."

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.