De veranderde Russische mentaliteit

De Russische kassabediende handelt eerst de betaling af en vraagt mij dan, wijzend naar mijn WK-accreditatie:
"May I ask?"
Ja, natuurlijk, ga je gang.
"Where you from?"

Ik vertel dat ik als Nederlandse verslaggever hier ben om alle ploegen te volgen, en in het bijzonder België en Marokko. Er ontspint zich een gesprek in steenkolen-Engels. Of liever gezegd: ik krijg voetbalcollege van de caissière.
"Belgium, strong team!"
"Germany, weak."
"Nigeria, surprise!"

Als we het deelnemersveld zo'n 5 minuten lang diepzinnig hebben belicht, ronden we het gesprek af. De jongen geeft mij een handdruk en terwijl ik wegloop, zie ik hem bij de kassa staan met een trotse lach op het gezicht. Een heel gesprek gevoerd, in het Engels.

De ontmoeting staat niet op zich. Eerder sprak ik met Eva Hartog, de half-Russische, half-Nederlandse hoofdredacteur van de Moscow Times. Zij stond onlangs in de lift naar haar appartement, terwijl ze in het Engels sprak met wat buitenlandse vrienden. De Rus die met hen 'meeliftte' zei bij het verlaten van de lift: "Bye bye, goodnight." Terwijl de liftdeuren weer sloten, hoorde Eva hoe de jongen het uitproestte van de lach. Hij had blijkbaar nooit verwacht dat hij nog eens iemand in het Engels zou begroeten.

Over het WK voetbal als pr-instrument van het Kremlin valt een hoop te zeggen. Natuurlijk gebruikt Poetin het toernooi om zijn land voor de verandering eens positief op de kaart te zetten. Ja, Sochi werd ook positief bevonden, maar dat is weer een ander verhaal. Tegelijkertijd constateert Eva Hartog als inwoonster van Moskou dat het WK voetbal daadwerkelijk iets met de 'gewone' Russen doet. Terwijl de hele wereld op bezoek komt, verandert de mentaliteit zichtbaar.

Was hun houding voorheen defensief en naar binnen gekeerd, nu stellen de Russen zich open voor de diversiteit aan culturen die hun land bezoeken. Ze genieten van de feestende Mexicanen, merken dat de verschillen tussen mensen, ook al komen die uit een ver buitenland, helemaal zo groot niet zijn. De verwachting is dat politiek gezien alles na het WK weer bij het oude is. Maar de hoop is dat de Rus-op-de-straat zijn nieuwe, open blik op de wereld behoudt.

Het werkt twee kanten op. Op mijn beurt zet ik tijdens dit WK mijn vooroordelen over Russen snel overboord. Ze blijken helemaal niet stug of chagrijnig, integendeel. De Russen die ik tref zijn allemaal behulpzaam en in voor een praatje. Dat stemt mij vrolijk. Na zo'n gesprekje als in de supermarkt is de winkelbediende niet de enige die met een brede lach zijn werk hervat.