Met conservator Hans Piena van het Nederlands Openluchtmuseum praten we over een bijzonder stuk uit de collectie: het dagboek van boer Eimert Papenborg dat in de 19e eeuw een geheim dagboek bijhield.Zijn achterkleinzoon Guido Papenborg uit Ziewent bespreekt dit boekje, waarin de boer geheime liefdes besprak maar ook laat zien hoe de band tussen de Achterhoek en het Westen veranderd is.

Het kan niemand zijn ontgaan: het protest van de jonge influencers deze week. Met leuzen als ‘Ik doe niet meer mee’ en ‘Free the people’ maakten zij hun ongenoegen kenbaar.Want na een half jaar coronamaatregelen zijn zij het zogezegd zat. En niet alleen hun geduld is op, veel meer Nederlanders hebben het gehad met het virus en de strenge maatregelen van een huns inziens zwabberende overheid. Maar hoe was het vroeger? Had je dit soort geluiden ook bij de cholera, de pest en de Spaanse griep? Horen ze onvermijdelijk bij een langdurig virus?Te gast is historicus Rina Knoeff, onder meer gespecialiseerd in de geschiedenis van ziekten en geneeskunde. Ze is als hoofddocent verbonden aan de Rijksuniversiteit van Groningen en het Aletta Jacobs Instituut voor Public Health.

De inspecteur en de gouden kersenpit: dat klinkt als de titel van een detectiveverhaal, maar het is een verhaal over kersen. Paulien Cornelisse schreef het voor het Gelders Erfgoedfestival. Dat festival heeft ter gelegenheid van de Maand van de Geschiedenis aan tien bekende artiesten gevraagd zich te laten inspireren door erfgoedlocaties in de provincie.Paulien Cornelisse kreeg het Flipje Streekmuseum en het Regionaal Archief Rivierenland toebedeeld en dat inspireerde haar tot een verhaal over mannen die kersen werden. Zondag is ze te gast en vertelt ze over deze bijzondere geschiedenis.

Wat voor plek is het onbekende Dominica, het Caribische eiland waar Jean Rhys opgroeide? Deze West-Indische schrijfster, bekend van het boek De wijde Sargassozee, intrigeerde Jan Brokken die op reis ging naar het eiland.In Het eiland van Jean Rhys vertelt Brokken over zijn zoektocht naar de wortels van Rhys, in de uitzending vertelt hij over zijn boek en de reis.

Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar en Bart Funnekotter. Deze week is Funnekotter aan de beurt. Hij las voor ons: De Vikingen – Een nieuwe geschiedenis van Neil Price (Nieuw Amsterdam); De leunstoel van de SS-officier van Daniel Lee (Spectrum); Het landschap, de mensen – Nederland 1850-1940 van Auke van der Woud (Prometheus); en De Ardennen - De ontdekking van een grensland van Hans Olink (Balans).

'Reizigers van een nieuwe tijd' is de titel van het essay van de Maand van de Geschiedenis. Schrijver en OVT-columnist Abdelkader Benali schreef dit verhaal over Jan Janszoon, een Nederlandse piraat in Marokkaanse dienst. Het is ook het verhaal van het gebied in Marokko waar hij zelf vandaan komt.Tegenwoordig komen mensen van daar hierheen om geld te verdienen. Eeuwen geleden gebeurde het omgekeerde ook, toen het Rif-gebied een welvarende streek was en de oosterse cultuur niet onderdeed voor de westerse. Zondag licht Abdelkader zijn essay toe.

Hans Piena vertelt over een bijzonder voorwerp uit het Nederlands Openluchtmuseum.

Spinvis reist momenteel de Nederlandse theaters af met zijn voorstelling 'Oog in oog'. Samen met celliste Saartje van Camp brengt hij liedjes uit alle periodes uit zijn oeuvre.Zondag spelen ze met z'n tweeën een aantal nummers uit deze muziekvoorstelling.

Met de centralere positie van de mens in de late middeleeuwen veranderen ook de verbeeldingen van Jezus, Maria en heiligen. Met de ogen van nu lijken die afbeeldingen soms vreemd. Wat zit daarachter?Deze bijzondere verbeeldingen van het menselijk lichaam zijn vanaf 25 september te zien in de tentoonstelling ‘Body Language’ in het Catharijneconvent. Kunsthistoricus Sanne Frequin bezocht voor ons de tentoonstelling en doet in de uitzending verslag.

Onze vaste boekrecensenten Wim Berkelaar en Bart Funnekotter recenseren tot de grote uitreiking in Amsterdam elk één van de vijf genomineerde boeken voor de Libris Geschiedenis Prijs 2020. Deze week bespreken zij: Eens ging de zee hier tekeer van Eva Vriend (Atlas Contact); en Liever dier dan mens van Pieter van Os (Prometheus).

Het vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos ging een week geleden in vlammen op. Sindsdien leven veel vluchtelingen die daar onderdak kregen op straat. Ze willen het nieuwe tijdelijke kamp niet in: ze willen niet opnieuw bovenop elkaar en tussen het vuil wachten op de betere tijden die wellicht nooit komen. Wat doet zo’n vluchtelingenkamp met ons beeld van de vluchteling en wat doet het met de vluchteling zelf? En sinds wanneer worden mensen op deze wijze opgevangen, grootschalig als een kudde?Marlou Schrover, hoogleraar in Leiden en gespecialiseerd in de geschiedenis van migratie en vluchtelingen, is te gast.

De Gouden Eeuw: een beladen en omstreden term. Desondanks handhaaft historicus Maarten Prak het begrip in zijn heruitgave over Holland in de 17e eeuw.Hij komt uitleggen waarom de zwarte eeuw van slavernij en kolonialisme toch ook de eeuw van Nederland als wereldmacht en cultureel centrum is.

Bij het overlijden van haar Egyptische grootvader stuit Maria Farag op een stapel brieven. Liefdesbrieven van haar grootouders die grote vragen oproepen. Een aanleiding voor Maria om met haar moeder een reis door Egypte te maken.Over deze reis, en haar Egyptisch-Nederlandse familiegeschiedenis schreef ze het boek Het huis van mijn moeder. Maria Farag is te gast, samen met haar moeder Elham.

Het is zonder twijfel het meest legendarische radioprogramma aller tijden: Orson Welles’ War Of The Worlds. Toen in 1938 dit hoorspel over een invasie van marsmannetjes in Amerika op de radio werd uitgezonden, raakten talloze luisteraars compleet in paniek.In het toneelstuk Orson Welles’ War Of The Worlds wordt een reconstructie gemaakt naar de aanloop en gevolgen van dit staaltje fake news avant la lettre. Schrijver van het stuk Dick van den Heuvel is te gast.

De shortlist voor de Libris Geschiedenis Prijs wordt vandaag in de uitzending bekend gemaakt. Uit een de longlist van tien titels selecteerde de jury vijf boeken, die worden toegelicht door juryvoorzitter Hans de Boer, voorzitter van ondernemingsorganisatie VNO-NCW.

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

Sinds 10 september draait de documentaire Sidik en de panter in de bioscopen. In 2019 won het de IDFA Competition for Dutch Documentary en VPRO Cinema bekroonde het met 4 sterren. De film vertelt het verhaal van de Koerdische bergen en de mensen die dit roerige gebied bewonen. Sidik, de gids in deze docu, neemt de kijker mee aan de hand van de bijzondere verhalen van dit eigengereide volk.Zondag is Reber Dosky te gast, maker van de film en zelf afkomstig uit Koerdistan.

Journalist Nienke Zoetbrood vindt telegrammen die haar grootvader 60 jaar geleden ontving. Ze komen uit Moskou, in codetaal. Waarom kreeg hij midden in de Koude Oorlog telegrammen uit Moskou? En wat staat erin?In deze radiodocumentaire gaat ze op zoek naar het verhaal achter de telegrammen. Terug naar een tijd voordat de eerste mens op de maan stond, terug naar dat ene beslissende moment: de dag dat de Russen de Spoetnik lanceerden.Ze reist af naar coördinaten die ze in haar grootvaders brieven vindt. Naar de plek waar zich Kunstmaanstation Nummer 807 moet bevinden: het huis van haar opa.

Wie beelden heeft gezien van de demonstraties tegen coronamaatregelen in Berlijn zal het vast zijn opgevallen: het is een vreemd allegaartje van vrouwen in hippiekledij, extreemrechtse skinheads, en half ontblote yogi's die ecstatisch met nazivlaggen zwaaien. Wat bindt deze groep mensen?Historicus en Duitslandcorrespondent Merlijn Schoonenboom vertelt over dit curieuze gezelschap.

In 1527 vertrekt ontdekkingsreiziger Pánfilo de Narváez met 600 bemanningsleden (en 100 paarden) vanuit Andalusië richting het Westen. Daar zullen ze het stuk land dat we later Florida zijn gaan noemen opeisen voor de Spaanse kroon. Maar wanneer ze voet aan wal zetten treft hen het noodlot. Vier mannen overleven, waaronder Estebanico, de eerste Afrikaanse ontdekkingsreiziger.Leila Lalami schreef over hem de historische roman La Florida, die onlangs in Nederlandse vertaling verscheen. Abdelkader Benali las het boek en bespreekt het bij ons in de uitzending.

Vanaf 17 september is de film White Riot, vernoemd naar een nummer van punkband The Clash, in de bioscoop te zien. Het is een documentaire over het ontstaan van ‘Rock Against Racism’ in Engeland in de jaren 70.In een tijd dat de xenofobie toeneemt en het National Front, een racistische partij, in opkomst is, vinden punk- en reggaemuzikanten elkaar in een tegenbeweging: Rock Against Racism (RAR). Het initiatief om die beweging op te richten lag overigens niet bij die musici, maar bij fotograaf Red Saunders, die op de eerste manifestatie 500 man verwachtte. Het werden er ruim 100.000.Te gast zijn historicus Hubert Smeets, in 1978 en 1979 organisator van de Nederlandse Rock Against Racism, en Diana Ozon, punkdichteres en zangeres.

Een online tool waarmee je kleitabletten kunt herstellen. Dat presenteerden Israëlische onderzoekers afgelopen week. Met deze tool kunnen 5000 jaar oude teksten hersteld worden. Is dit een soort Google Translate voor het spijkerschrift?We bespreken het met Caroline Waerzeggers, hoogleraar Assyriologie aan de Universiteit Leiden.

De column is deze week van Micha Wertheim.

Amsterdam was ooit van krakers en andere alternatievelingen. Inmiddels is de stad van hippe jonge Starbucks-koffie- en sappenmensen, van rolkoffertoeristen en expats. Maar zijn ze er nog: de creatievelingen die de stad een eigenzinnig aanzien geven?In elk geval zijn ze nog te vinden in het voormalige Lettergieterijgebouw Tetterode in Amsterdam-West. De ‘Tetterodianen’ zijn weliswaar op leeftijd, maar nog altijd hip. Een terugblik op een alternatief stadsbestaan bij het veertigjarige jubileum van het voormalig krakersparadijs Tetterode dat in 1980 gekraakt werd. Ter ere van dat jubileum verscheen ook een boek: Zeggenschap zonder bezit.Een gesprek met architect en bewoner Mikel van Gelderen en met één van de oprichters van de homo-lesbiennediscotheek ‘de Trut’ op Tetterode, Jacques Wijnen.

Na ruim 20 jaar strijd heeft de Vlaamse overheid besloten dat het Scheldedorp Doel tóch mag blijven voortbestaan. Het dorp onder de rook van Antwerpen staat al tientallen jaren op de nominatie om van de kaart te verdwijnen. Het zou plaats moeten maken voor de uitbreiding van de Antwerpse haven, maar het actiecomité Doel 2020 weet via rechtszaken steeds weer sloop van de resterende huizen te voorkomen.Inmiddels telt het onttakelde dorp nog een handjevol inwoners en oogt het als een oorlogsgebied. Niemand weet hoe het nu verder moet en de vraag is of het nog te redden is. Een documentaire over de strijd tussen economisch belang en dorpsbewoners, die alleen maar verliezers lijkt te kennen. René Oomen ging op onderzoek uit.

'We zijn niet mooi, we zijn niet lelijk, we zijn boos', zo scandeerden de feministes die in 1970 de Miss World-verkiezingen in Londens Royal Albert Hall onderbraken - terwijl die wereldwijd live werden bekeken door 100 miljoen mensen. De gebeurtenis zou uitgroeien tot een van de bekendste 'consciousness-raising' protesten van de tweede feministische golf. Nu is er ook een film over: Misbehaviour, waarin niet alleen het perspectief van de feministische vrouwen die tegen de Miss-verkiezingen protesteerden aan bod komt, maar ook het perspectief van de vrouwen die aan de verkiezingen deelnamen. Historica Anna Tijsseling keek de film voor ons en is te gast.

Volgend jaar komt er een definitief einde aan een kleine eeuw bontboeren in Nederland. Vanwege aanhoudende coronabesmettingen bij nertsenhouders besloot Den Haag dat het bontfokverbod drie jaar eerder van kracht wordt. Wie wil begrijpen hoe de relatie tussen mens en dier de afgelopen eeuw is veranderd - en hoe die zich in de toekomst zal ontwikkelen - doet er volgens historicus en dierenrechtenactivist Dirk-Jan Verdonk goed aan om zich in de geschiedenis van de bontsector in Nederland te verdiepen. Zondag is hij te gast om uit te leggen waarom.

De column is deze week van Abdelkader Benali.

Als de coronapandemie iets openbaarde, is het wel het einde van de westerse hegemonie in de wereld. Sterker nog: de pandemie legt de vinger op de zere plek van een cultuur die niet weet hoe zichzelf te vernieuwen en terugvalt op oude reflexen als nationalisme, angst voor verandering en roep om sterke mannen. Dat althans constateren journalist Geert Mak en historicus Philipp Blom in respectievelijk Epiloog bij Grote verwachtingen en Het grote wereldtoneel. Beiden schreven een terugblik op de coronacrisis. Volgens Blom brengt die de narcist in de westerse mens naar boven. Volgens Mak zou dit wel eens het begin van het einde van 500 jaar burgerlijke verlichte beschaving kunnen aankondigen. De schrijvers zijn te gast.

Het verhaal van een wereldberoemde Nederlands-Indische podiumartiest die de afgelopen eeuw in vele gedaantes het culturele veld bespeelde, en nu toch totaal vergeten is. Hij werd geprezen door Simon Carmiggelt, verzachtte de pijn die Nederland voelde bij het verlies van Indië, maar steunde ook de Indonesische revolutionaire zaak. Leo Broekveldt (1906-1992) veroverde als Indra Kamadjojo de harten van velen.Lizzy van Leeuwen schreef de biografie Indra. Een Wajangleven over deze markante figuur en is te gast.

“De menselijke natuur toont zich ten tijde van een ramp als veerkrachtig, vindingrijk, gul, empathisch en dapper.” Dat schreef de Amerikaanse schrijver Rebecca Solnit in 2008, in haar instant-klassieker A Paradise built in Hell. In dat boek ontdekte ze dat rampen – van een aardbeving in San Francisco in 1906, via 9/11 in New York en tenslotte Orkaan Katrina in New Orleans in 2005 – mensen niet tot beestachtige bruten maken, zoals we gewend zijn te denken, maar juist het beste in ze naar boven halen. En ze vroeg zich af: wat leert ons dat over de menselijke natuur in het algemeen? We bespreken dit hoopvolle boek over de mens-in-crisis met directeur van Urgenda Marjan Minnesma en onze vaste gast Thomas Muntz, filosoof. Deugt de mens een beetje en wat is er nodig om hem beter maken? In de 8-delige serie ‘De ware aard’ onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons mensbeeld bepaalden. Dit was het laatste deel van deze serie.

Deel 6: de blik vooruit: solex, de wegenwacht, kamperen en ontspanning

Vijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.

Interviews voor het grootste deel uit de 17 afleveringen van de Spoor-serie Cheerio uit 1989; aangevuld met interviews uit andere VPRO-radiodocumentaires over de Hongerwinter, de Wederopbouw van Rotterdam en de Terugkeer en een gesprek met Wim Daniëls, auteur van ‘De zomer van ‘45’.

Ze keek naar de kleurloze bureaucraat in het beklaagdenbankje en schreef dat ene zinnetje waarmee heel haar kijk op het personage was samengevat: ‘de banaliteit van het kwaad’. Het was 1961. Adolf Eichmann, logistiek architect van de holocaust, stond terecht in Jeruzalem. Filosofe Hannah Arendt deed er verslag van. Hij had helemaal geen motieven voor wat hij had gedaan. Want hij stond er nooit bij stil, zo concludeerde Arendt over Eichmann. Hij staat voor de meeloper, iemand die bij voorkeur wegkijkt. Mensenrechtadvocate Liesbeth Zegveld en filosoof Thomas Muntz leggen uit waarom we moeten blijven praten over de meeloper.

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het Kas di Pal'i Maishi in Curaçao als reisbestemming, een mini-openluchtmuseum met een dak van maïsstengels, waar afstammelingen van tot slaaf gemaakte mensen woonden. Hoofd Geschiedenis bij het Rijksmuseum Valika Smeulders kwam dit huisje tegen tijdens haar onderzoek naar musea in Curaçao.

Door een seksschandaal moest evangelist Jerry Falwell jr. deze week ontslag nemen. Hij was president van de Liberty University in Virginia. Ook is hij steunpilaar van president Donald Trump, en tevens de man die er 4 jaar geleden voor zorgde dat het overgrote deel van evangelisch Amerika Republikeins stemde. Na Steve Bannon is hij alweer de tweede prominente Trumpsupporter die in diskrediet raakt. Precies op het moment dat de campagne van de president officieel van start gegaan is.Amerikaniste Markha Valenta, net 11 dagen terug uit Amerika, is te gast.

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het antieke Chemtou in Tunesië. Een prachtige steengroeve met resten van de antieke stad Simitthu. Classicus Raphael Hunsucker bezocht recentelijk deze bijzondere plek en is te gast.

Is dit een mens – zo luidt de titel van het beroemde boek van de Italiaanse schrijver en Auschwitz-overlevende Primo Levi. Hij getuigt daarin van wat “in Auschwitz de mens van de mens heeft durven maken.” Het boek gaat over de donkerste episode van de 20e eeuw: de holocaust.Te gast over dit boek in deel 6 van De ware aard zijn schrijver Arnon Grunberg en onze huisfilosoof Thomas Muntz.

Deel 5: geldzuivering en MarshallhulpVijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.

Corine Nijenhuis schreef het boek Waddenwolf, dat deze week uitkwam. Nijenhuis vertelt ons het verhaal van Pieter Jan Willem Teding van Berkhout, de man die de bouw van een dam tussen Ameland en het Friese vasteland in gang zette. Dit plan zou de Waddenzee transformeren tot Waddenpolder.

Indonesië betaalde hoge prijs voor eigen onafhankelijkheid. Morgen is het 75 jaar geleden dat Indonesië zichzelf onafhankelijk verklaarde – en dat zal daar groots gevierd worden. Nederland erkende die onafhankelijkheid pas vier jaar later, op 27 december 1949. Maar Indonesië moest ook nog eens diep door het stof ten gunste van de Nederlandse economie. De financieel-economische voordelen die Nederland opdeed met de soevereiniteitsoverdracht waren van grotere omvang dan de Amerikaanse Marshallhulp. Dat beschrijven historicus Anne-Lot Hoek en bedrijfskundige Ewout van der Kleij in een stuk wat op 19 augustus in de Groene Amsterdammer verschijnt.

Als er iemand was die het zielenleven van de ontwikkelde mens op de snijtafel legde dan was het wel Sigmund Freud. In ons huisde nog altijd de eerste woeste primitieveling, stelde hij, gedreven door driften die hij nauwelijks kon onderkennen: een personage dat diep vanbinnen wist dat hij er niet gelukkiger op was geworden sinds hij rechtop liep, maar die niet meer op vier poten kon of wilde lopen. Een opgave die menig neurotisch uurtje of neurose oproept, aldus filosoof, schrijver en arts Bert Keizer. Samen met filosoof Thomas Muntz legt hij Freud op de divan.

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) Marijke Gnade, Le Ferriere, een klein gehucht in de buurt van Rome

Afgelopen maandag maakte de voormalige Spaanse koning Juan Carlos bekend Spanje te verlaten. Een vlucht lijkt het, naar de Dominicaanse Republiek, achtervolgd door schandalen.Hoe heeft het zo ver kunnen komen met de koning die eens zo populair was als kampioen van de democratie? En wat betekent dit voor de positie van het koningshuis in Spanje?Een gesprek net met Steven Adolf hierover en over de positie van het koningshuis in de Spaanse geschiedenis.

We praten na met Maartje Duin en Peggy Bouva, die de podcast De plantage van onze voorouders maakten. In de podcast onderzochten ze hun gedeelde verleden, wat zich heeft afgespeeld op de plantage Tout Lui Faut in Suriname. Maartje als afstammeling van aandeelhouders in de plantage, Peggy als afstammeling van tot slaafgemaakten. Hoe kijken ze terug op het maak-proces, de reacties die ze hebben gekregen, en wat hebben zij en de mensen om hen heen geleerd?

Deugt de mens een beetje en wat is er nodig om hem beter maken? In de 8-delige serie ‘De ware aard’ onderzoeken Jos Palm en Julie Blussé met filosoof Thomas Muntz en 8 uitgelezen gasten 8 teksten die ons mensbeeld bepaalden. Deze aflevering bespreekt primatoloog Frans de Waal Darwins De afstamming van de mens. Naar verluidt vormde voor Darwin uiteindelijk een krantenartikel de druppel. ‘Ik heb nogal een scherp satirisch stukje ontvangen uit een Manchester krant,’ zo schreef hij vol afschuw. Dat hij kritiek zou krijgen op de evolutietheorie, dáár had hij op gerekend. Maar dat mensen uit zijn werk meenden te mogen opmaken dat moraliteit een illusie was en de mens een door beestachtige instincten gedreven bruut – dat deed pijn.Hij besloot al dat wanbegrip recht te zetten in een boek dat volledig aan de mens gewijd was: De afstamming van de mens, dat in 1871 verscheen. De belangrijkste kwestie die Darwin in het boek behandelt is de vraag hoe de evolutietheorie te verenigen valt met het idee dat de mens een moreel wezen is.Of hij daarin slaagt bespreken we met primatoloog Frans de Waal en filosoof Thomas Muntz.

Deel 3: wederopbouw in de haven van Rotterdam en de mijnen van LimburgVijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.

Afgelopen week baarde turncoach Gerrit Beltman veel opzien toen hij erkende dat hij zich jarenlang misdragen had tegenover jonge turnsters. Hij verklaarde dat zijn wangedrag voortkwam uit de wens om de succesvolle Oost-Europese turnmethodes te kopiëren. Maar wat zijn die Oost-Europese methodes precies, en hoe komt het dat die wereldwijd geïmiteerd zijn, en tot een verziekte turncultuur hebben geleid? Historicus Ivo van de Wijdeven is over die vragen te gast.

Deze week tipt onze Vakantieman (m/v) het Creation Museum in Kentucky als reisbestemming, een museum over het ontstaan van de aarde, maar dan met een Amerikaans fundamentalistisch-christelijk sausje. Religiewetenschapper Ernst van den Hemel neemt ons mee naar dit museum, waar je onder andere een nagebouwde Ark van Noach, dinosaurussen en een 'garden of Eden' kunt vinden.

Wat is de mens? De achttiende-eeuwse filosoof en grondlegger van de economische wetenschap Adam Smith had een eenvoudig antwoord op die vraag. ‘De mens is een dier dat overeenkomsten sluit: geen enkel ander dier doet dit -- geen hond wisselt botten uit met een andere hond.’Adam Smith publiceerde in 1776 zijn beroemde klassieker The Wealth of Nations. Een boek dat ten onrechte bekend is komen te staan als de bijbel van het rauwe kapitalisme. De mens is helemaal niet de koele calculerende homo economicus die Smith volgens allerlei economen in zijn klassieke boek zou hebben beschreven. Integendeel: de mens was een dier met behoorlijk sociaal benul. Eigenbelang, mits gecontroleerd, schreef hij, was een sociale kwaliteit.Hoogleraar economie Esther-Mirjam Sent en filosoof Thomas Muntz ontdoen de filosoof van het stof.

Deel 2: honger, woningnood en het herstel van de dijken van WalcherenVijf jaar lang was uitgekeken naar een nieuw begin. Alles zou anders en beter worden. Maar na het feesten viel het al gauw tegen. Zo’n 250 duizend landgenoten hadden de oorlog niet overleefd en in mei 1945 werd de volle omvang van dat verlies duidelijk. Nederland was failliet, het economische leven ontwricht, de voedsel en brandstofsituatie desastreus, de woningnood ongekend groot, een deel van de landbouwgrond stond onder water en flink wat steden lagen nog in puin. Waar moest de moed, de energie en het vermogen vandaan komen om de boel te herstellen. “Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was”. Ooggetuigen spreken over de eerste jaren na de oorlog.