De burgemeesters in het Veiligheidsberaad hebben gisteren afgesproken terughoudend te zijn met hun taalgebruik over de rellen. Woorden als 'burgeroorlog', uitgesproken door John Jorritsma, burgemeester van Eindhoven gaan in de ban. Zou de woordkeuze van de bestuurders kunnen helpen bij het de-escaleren van de gewelddadige incidenten? Wij spreken erover met Bé Breij, directeur van Peitho, het kenniscentrum voor retorica van de Radboud Universiteit.

Voor het eerst is er in Nederland een uitbraak vastgesteld met de Zuid-Afrikaanse variant van het coronavirus, die besmettelijker lijkt dan de 'gewone' variant. Dat meldt de GGD Zuid-Holland Zuid. Het gaat om een uitbraak bij een praktijk voor fysiotherapie in Gorinchem. Op dit moment is bij drie mensen de Zuid-Afrikaanse variant vastgesteld. Wij praten erover met Ellen Verspui, arts infectieziektebestrijding bij de GGD Zuid-Holland Zuid.

Pijn, warmte en roodheid op de prikplek en spierpijn, hoofdpijn en een algeheel 'je niet lekker voelen'. Dat zijn de bijwerkingen van het Pfizer/BioNTech-vaccin waarover bijwerkingencentrum Lareb tot nu toe de meeste meldingen ontving. In zes gevallen is er sprake van klachten die kunnen passen bij een heftige allergische reactie. Wij spraken erover met Lareb-directeur Agnes Kant.

Ze willen een soort thuisarts worden voor vragen over klimaatverandering: de klimaathelpdesk. Of je nou wilt weten of scholieren mogen staken tegen klimaatverandering of wat de meest duurzame manier van koken is, wetenschappers zoeken het antwoord op jouw klimaatvraag.

De desk is sinds eind oktober in de lucht en inmiddels is de 100e vraag binnen. We praten erover met Erik van Sebille, oceanograaf en klimaatonderzoeker aan de Universiteit Utrecht en een van de initiatiefnemers.

Een missend zwart gat. Waar zou het gebleven zijn? En weet Zimmerman er meer van?

https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwart_gat

https://arxiv.org/abs/2010.13980

Deze aflevering staat in het teken van een bijzonder wetenschaps-duo: Paul Ehrenfest en Tatiana Afanassjewa. Hun liefde voor de natuurwetenschap bracht hen aan het begin van de twintigste eeuw bij elkaar. Ze kwamen in Leiden terecht en raakten bevriend met vele Nobelprijswinnaars waaronder Albert Einstein. Deeltjesfysicus en wetenschapsjournalist Margriet van der Heijden vertelt hoe hun huis aan de Witte Rozenstraat 57 opbloeide tot een oase voor denkers uit de hele wereld én deed een bijzondere vondst in de archieven van Museum Boerhave.

Van seksuele intimidatie, dreiging, en sabotage tot kleineren en uitsluiting. Het wetenschappelijk systeem lijkt misdragingen in de hand te werken. Vanuit het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren is er onderzoek gedaan naar wangedrag jegens vrouwen in de wetenschap. Dat onderzoek stamt uit 2019, dus hoog tijd om te kijken hoe het nu gaat. Dat doen we met genderstudies-wetenschapper Marijke Naezer en hoofd van het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren Lidwien Poorthuis. Presentator: Rose Heijnen.

Wangedrag, ongelijkheid en onderlinge competitie. Bij ons hoor je iedere nacht verhalen uit de wereld van de wetenschap. Maar hoe is het als we even uitzoomen en die wereld van een afstandje bekijken? Aflevering 2 van een drieluik over werken in de wetenschap gaat over discriminatie. Hoe maken we het hoger onderwijs inclusiever? Deze vraag stelt Universitair Docent Modern Japan Studies en Diversity Officer aan de Universiteit Leiden Aya Ezawa zich in gesprek met presentator Steven Smit.

In dit drieluik nemen we de wereld van de wetenschap onder de loep. Overwerk, grensoverschrijdend gedrag, racisme, iedere universiteit heeft ermee te maken. Vannacht zoomen we in op de werkdruk. Wetenschappers doen structureel onbetaald overwerk. Dat zorgt voor stress, vermoeidheid en druk op het sociale leven. Presentator Mirthe van der Drift praat erover met cognitief psycholoog Marijtje Jongsma van de Radboud Universiteit. Zij is ook hoofdbestuurder van de Algemene Onderwijs Bond en actief binnen WO in Actie.

Het aantal besmettingen met het coronavirus is in afgelopen week met zo'n 20 procent gedaald. Toch maakt het RIVM zich zorgen en dat komt vooral door de Britse variant van het virus. "De Britse variant is echt in opmars. We zien een nieuwe uitbraak ontstaan binnen een pandemie", zegt Chantal Reusken, viroloog bij het RIVM.

Starship, een dikke logge raket. Zitten we daar nou op te wachten? U hoort het in deze aflevering van Zimmerman in Space.

https://www.spacex.com/vehicles/starship/

https://www.faa.gov/about/office_org/headquarters_offices/ast/media/q22002.pdf

Een berichtje via whatsapp, een foto op Facebook of instagram en navigatie via Google Maps. Dagelijkse handelingen maar ondertussen harken de “Big Five” (Google, Amazon, Microsoft, Facebook en Apple) gretig informatie over ons binnen. Dat is toch niet zo erg? Toch is privacy belangrijker dan je zou denken. Niet alleen om jezelf tegen manipulatie te wapenen, maar ook de mensen om je heen te beschermen.
Mirthe van der Drift gaat het gesprek aan over Big Tech en het belang van privacy met universitair docent techniekfilosofie Marjolein Lanzing.

Over de overgang wordt vaak gezwegen. Spreekt men er wel over, dan wordt het voornamelijk beschouwd als een gezondheidsprobleem of een positieve rolverandering. Daar wil empirisch filosoof Marjolein de Boer van de Universiteit Tilburg verandering in brengen. Ze heeft een beurs gekregen om drie jaar lang te onderzoeken hoe vrouwen de overgang ervaren. Eerder onderzocht ze al hoe vrouwen onvruchtbaarheid ervaren. Ze gaat in gesprek met presentator Rose Heijnen.

De Britse variant van het coronavirus hangt als een donkere wolk boven ons land. Gisteren was die variant reden voor premier Rutte om niet te versoepelen maar zelfs extra maatregelen te overwegen.

Vanmorgen zei Jaap van Dissel dat het Outbreak Management Team kijkt naar aanvullende opties om beter voorbereid te zijn op die Engelse variant van het virus. En dat komt neer op het nog verder beperken van contacten....

Over de zorgen over de Britse variant en mogelijke maatregelen praten we met Alma Tostmann, epidemioloog bij het Radboudumc.

Voor de tweede week achter elkaar ziet het RIVM een daling van het aantal gemelde besmettingen: van 56.440 naar 49.398. Dat is een afname van 12 procent. We zien dat de daling doorzet', zegt Aura Timen, hoofd van het Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding bij het RIVM. 'Maar iedereen ziet natuurlijk dat het niet snel genoeg gaat.'

Als je vroeger als kind een beetje fanatiek gesport hebt weet je het misschien nog wel. Het moment dat de coach zijn boekje tevoorschijn haalde en een lijst met namen voorlas. De beste spelers zaten bij selectie. Haalde je dit keer de lijst wel of moest je weer een jaar wachten?

Te gast is sportwetenschapper Tom Bergkamp van Rijksuniversiteit Groningen. Hij onderzoekt talentherkenning in sport en probeert betere selectieprocessen te ontwikkelen. Hij stond daarom vóór Corona regelmatig aan de rand van de trainingsvelden van FC Groningen. Nu werkt hij voornamelijk vanuit huis om zo snel mogelijk zijn promotie af te ronden.

Jacob de Vries in gesprek met Tom Bergkamp.

Bijna 63.000 inwoners uit Bleiswijk, Bergschenhoek en Berkel en Rodenrijs krijgen de oproep om zich allemaal te laten testen op het coronavirus, of ze nou klachten hebben of niet. Dit omdat de Britse variant in de gemeente Lansingerland is opgedoken. De GGD Rotterdam Rijnmond en het Erasmus MC hebben de leiding bij dit onderzoek. Nieuws en Co sprak erover met Saskia Baas, directeur Publieke Gezondheid GGD Rotterdam-Rijnmond.

Bouwen we in Nederland onze huizen straks van hout, olifantsgras en lisdodde? Hoogleraar klimaatontwerp en duurzaamheid Andy van den Dobbelsteen, de duurzaamheidsprofessor van de TU Delft is al meer dan 20 jaar bezig met duurzaam bouwen. Hij won de prijs voor de beste online universitaire collegereeks in de wereld. En… Hij heeft een speciale liefde voor portiekflats. In deze uitzending hoor je hoe hij ervoor gaat zorgen dat we in de toekomst meer kans hebben op een Elfstedentocht!
Presentatie: Mirthe van der Drift

Waaruit bestaan de elementaire deeltjes? Is snaartheorie het ultieme antwoord?

https://nl.wikipedia.org/wiki/Snaartheorie

De Britse variant van het coronavirus komt al op veel plekken voor in Nederland én kan zich snel uitbreiden naar de rest van het land. Tot die conclusie komt viroloog Marion Koopmans, die de mutatie in Nederland bestudeert. We moeten serieus rekening houden met de besmettelijkheid van de Britse variant, zegt ze tegen verslaggever Henrik-Willem Hofs.

Vanmiddag keurde het Europees Medicijnagentschap EMA het Moderna-vaccin goed. De Europese Commissie heeft zojuist ook groen licht gegeven zodat de eerste 13.000 doses van het vaccin volgende week in Nederland aankomen. Daar kunnen dan zo'n 7000 mensen mee worden gevaccineerd...

Wij spreken met hoogleraar immunologie Marjolein van Egmond van het Amsterdam UMC over de verschillen met het Pfizer-vaccin, de bijwerkingen en over het eventuele uitstellen van de tweede prik.

Forensisch wetenschapper Ward van Helmond van het Nederlands Forensisch Instituut, zou het graag zien gebeuren! Criminelen laten steeds minder vaak DNA achter bij zedenzaken, wat de opsporing bemoeilijkt. Van Helmond promoveerde op onderzoek naar de samenstelling van zogenaamde ‘chemische vingersporen’. Mogelijk kunnen de chemische stoffen in de vingersporen van daders in de toekomst meer misdrijven oplossen.

Spannend nieuws vanuit de onderzeewereld: er is een populatie blauwe vinvissen gevonden, op basis van geluidsfragmenten. De groep vinvissen heeft een apart lied, waardoor wetenschappers concluderen dat het een aparte populatie is, waarvan we niet wisten of ze nog leefden.

Wat gebeurt er in een jaar? Net nou iedereen klaar is met de oliebollen en aanverwante ongein komt Hens nog eens met wat er verandert in een jaar in het heelal. Doe er uw voordeel mee. Of niet.

Afstand aarde maan:

http://curious.astro.cornell.edu/about-us/37-our-solar-system/the-moon/the-moon-and-the-earth/111-is-the-moon-moving-away-from-the-earth-when-was-this-discovered-intermediate

Afstand aarde zon:

https://www.technologyreview.com/2010/01/14/206662/dark-matter-may-explain-the-puzzling-change-in-earth-sun-distance/

Zwaarder of lichter:

https://www.universetoday.com/94392/getting-a-handle-on-how-much-cosmic-dust-hits-earth/

https://www.bbc.com/news/magazine-16787636

https://en.wikipedia.org/wiki/Earth_mass

Uitdijend heelal:

https://earthsky.org/astronomy-essentials/galaxy-universe-location

https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001ApJ...553...47F/abstract

Ruimteafval wordt steeds een groter probleem - space junk kan dure apparatuur zoals satellieten beschadigen en alles wat terugvalt naar de aarde is erg milieubelastend. Wetenschappers van de Kyoto Universiteit hebben daar misschien een oplossing voor: een satelliet van hout!

Nederlandse Gebarentaal (NGT) werd in oktober erkend als officiële taal. Maar, er moet volgens taalwetenschapper Floris Roelofsen van de UvA nog veel gebeuren. Hij werd een paar jaar geleden vader van een doof kind. Sindsdien verbaast hij zich erover hoe slecht het is geregeld voor dove kinderen en hun ouders in Nederland. Zo wordt veel ouders afgeraden zichzelf en hun kind gebarentaal te leren. Volgens Roelofsen is die taal juist heel belangrijk. Hij vertelt in Focus over de problemen en de mogelijke oplossingen voor dove kinderen en hun ouders.

Ook voor wetenschappers was 2020 een ongebruikelijk jaar. Een deel van de onderzoekers kwam om in het werk en de media-verzoeken. Voor anderen kwam het juist allemaal stil te liggen doordat hun laboratoria sloten vanwege de coronamaatregelen.

We blikken we terug én kijken naar de toekomst van de wetenschap met Ineke Sluiter. Zij is hoogleraar Griekse taal een -letterkunde aan de Universiteit Leiden en president van de KNAW; de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.

Kerstmis in space. In deze aflevering bezoeken we een gebeurtenis die plaatsvond tijdens kerstmis 2010.

https://www.svom.eu/

Wie in een ziekenhuisbed terechtkomt vanwege corona, heeft nu een grotere kans om beter te worden dan tijdens de eerste golf. Tenminste: zolang hij op een gewone verpleegafdeling blijft.

Want op de Intensive Care is de situatie juist niet verbeterd sinds afgelopen voorjaar. Bijna een derde overlijdt daar nog altijd aan covid-19.

We praten erover met Dave Dongelmans, IC-arts in Amsterdam UMC en voorzitter van de stichting NICE, die de gegevens van alle coronapatiënten in ziekenhuizen analyseert.

De kerstdagen komen eraan. Een goed moment om eens stil te staan bij een bijzondere emotie: compassie. Is de manier waarop we compassie voelen universeel? Of speelt onze cultuur een grote rol in hoe we emoties ervaren? We gaan terug de geschiedenis in en kijken hoe het praktiseren van compassie veranderde. Wat kunnen we hieruit leren over compassie vandaag de dag? Een gesprek met Kristine Steenbergh, hoofddocent Engelstalige literatuur aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Presentator: Mirthe van der Drift.

Nieuws uit dinoland: Britse wetenschappers hebben de hersenpan van een 205 miljoen jaar oude dinosaurus weten te reconstrueren met moderne technieken. En daardoor hebben ze nieuwe inzichten opgedaan over de Thecodontosaurus. We praten erover met Anne Schulp, onderzoeker bij Naturalis en hoogleraar paleontologie aan de Universiteit Utrecht.

Dit jaar is in Zweden een zestien jaar oude moordzaak opgelost door in commerciële DNA-databanken te zoeken naar verre familie van de dader. Deze nieuwe forensische opsporingsmethode is omstreden, maar tegelijkertijd zijn de resultaten zo spectaculair dat er ook in Nederland over deze toepassing nagedacht wordt. Over de mogelijkheden van DNA spreken we met DNA-deskundige Lex Meulenbroek van het Nederlands Forensisch Instituut.

Jacob de Vries in gesprek met Lex Meulenbroek.

Bij twee mensen in de regio Amsterdam is de coronavariant vastgesteld die eerder opdook in het Verenigd Koninkrijk. En die mogelijk extra besmettelijk is. Het aantal testen dat wordt uitgevoerd op de Britse variant is verdubbeld. Dat vertelt Susan van den Hof, epidemioloog bij het RIVM, in Nieuws en Co. "Dat wordt waarschijnlijk nog uitgebreid en in de regio Amsterdam zal het nog verder verruimd worden."

Het Verenigd Koninkrijk zit inmiddels op slot omdat daar een variant van het coronavirus rondgaat die veel besmettelijker lijkt dan het oorspronkelijke virus. Vandaag was er crisisoverleg in Europa en in Nederland was het Outbreak Management Team bijeen om te praten over wat er nu precies moet gebeuren. Volgens OMT-lid marion Koopmans moeten we uitkijken, de gevolgen kunnen desastreus zijn.

Het Europees Geneesmiddelenbureau EMA heeft het coronavaccin van Pfizer en BioNTech goedgekeurd. Als de Europese Commissie het advies overneemt kan het vaccin toegelaten worden op de Europese markt. Het is het eerste coronavaccin dat beschikbaar komt voor de lidstaten van de Europese Unie. We praten over het nieuws met Cecile van Els, immunoloog bij het RIVM en hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht.

In deze aflevering beantwoorden documentairemaker Kelly Klingenberg en wannabe astronoom Hens Zimmerman vragen van luisteraars.

https://store.steampowered.com/app/517160/Richies_Plank_Experience/

Overal in Nederland sterven bomen door de aanhoudende droogte. Hoe maken we het bos weerbaar tegen de gevolgen van klimaatverandering? We praten erover met Bas Lerink, onderzoeker Europees bos aan de Wageningen Universiteit. Hij kijkt welke soorten we het beste kunnen aanplanten. Niet alleen om het bos weerbaarder te maken tegen de gevolgen van droogte, maar ook om ervoor te zorgen dat we voldoende hout kunnen oogsten. Presentator Joost Schulte gaat met hem in gesprek.

De as van het kwaad - Klinkt als een game of een horrorfilm, maar het is maar een malle naam die gegeven wordt aan een nog niet verklaard astronomisch verschijnsel. In deze aflevering van Zimmerman in Space hoort u hoe astronomen warm kunnen worden door een verschil van maar een paar micro Kelvin...

In de tweede helft 19de eeuw ontstonden er steeds meer wetenschappelijke theorieën over wat nu homoseksualiteit en transgender genoemd wordt. Waarom waren er mensen die verlangden naar seks en liefde met iemand van hetzelfde geslacht? Deze baanbrekende ideeën werden niet juichend ontvangen. Hoe gingen christenen in Nederland om met deze spiksplinternieuwe wetenschap? Cultuurhistorica verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen Jolanda van der Lee over de geschiedenis van homoseksualiteit en transgender in Nederland.
Presentatie: Mirthe van der Drift

Op de vuist! Nederland kent een decennialange traditie van protestmuziek. Het begon in de jaren '60 met godfather Armand, kwam tot een hoogtepunt in de jaren '80 en is ook vandaag de dag zeker nog aanwezig.

Letterkundige Laurens Ham van de Universiteit Utrecht schreef het boek: ‘Op de Vuist: vijftig jaar politiek en protestliedjes in Nederland’. Het is het eerste overzicht van Nederlandse protestliedjes. Vannacht bespreken een paar pareltjes uit de geschiedenis. Van Linda Luxaflex 'Feministieser' tot Tedje en de Flikkers. Van Armand tot Zwart Licht.

In Focus sprak Stephan Komduur met bioloog Peter Leenderste. Hij doet onderzoek naar schimmels. De meeste mensen vinden deze maar vies, maar zonder schimmels is er geen brood, kaas of bier. Schimmels zijn ook wel de schoonmakers van de aarde. Al vormen steeds vaker een gevaar voor de volksgezondheid, sommige zijn zelfs dodelijk. Zoals de Aspergillus fumigatus. Een van de grootste oprukkende soorten dat dit moment.

Trippen als therapie. Psychedelica wordt niet voor niets ‘geestverruimend’ genoemd. Sommigen gebruikers omschrijven zelfs een spirituele ervaring. Wat gebeurd er in precies in het brein tijdens een trip? Is het wel veilig om psychedelica te gebruiken? En in hoeverre kun je het effect van een trip bereiken, zonder iets in te nemen? Neurowetenschapper en psycholoog Michiel van Elk ontving een beurs om het effect van psychedelica te onderzoeken. Presentator: Mirthe van der Drift.

We beschikken al meer dan een eeuw over draadloze communicatie. Maar hoe ver reikt die communicatie werkelijk het heelal in? U hoort het in deze aflevering van Zimmerman in Space.

https://stars.chromeexperiments.com/
https://voyager.jpl.nasa.gov/mission/status/#where_are_they_now

Het RIVM zegt dat "alles erop gericht" is om te beginnen met de vaccinatie in de week van 4 januari. Jaap van Delden, programmadirecteur vaccinatie covid-19 bij het RIVM, zegt erbij dat het "echt wel ambitieus" is.

Maritiem archeoloog Yftinus van Popta van de Rijksuniversiteit Groningen ontdekte vier verdronken dorpen in de Noordoostpolder. Tot voor kort was grotendeels onduidelijk wat zich daar zo’n duizend jaar geleden had afgespeeld. Nu blijkt dat in minder dan 300 jaar tijd, de mens de wildernis ontgon, er ging wonen en daarna op de vlucht moest voor het water van de Zuiderzee met verdronken dorpen tot gevolg.

Het Verenigd Koninkrijk heeft nu als allereerste het coronavaccin van de Amerikaanse farmaceut Pfizer en het Duitse BioNTech goedgekeurd. De overheid zegt dat het vaccin volgende week beschikbaar is, dus dan kan het vaccineren beginnen. Daar hebben we het over met Marcel Levi, hij is directeur van zeven ziekenhuizen in Londen en coördineert de vaccinatiecampagne voor Noord- en Centraal Londen.

De kans dat je telefoon ontploft is klein, maar het kan wel. Dat laat zien dat batterijen niet altijd veilig zijn. De komende jaren moeten steeds meer apparaten elektrisch worden. Hoe gaan we op een veilige manier al die energie opslaan?
In Focus duikt presentator Stephan Komduur in een nieuwe wereld. Een wereld die bestaat uit batterijen en accu's. Samen met leider van het batterij-onderzoek bij TU Delft, Marnix Wagemaker, bespreekt hij de toekomst en de uitdagingen in de ontwikkeling van batterijen.

Medicijnagentschap EMA is begonnen met de eerste officiële beoordelingsprocedures van coronavaccins. Het gaat om de vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna. Het is de belangrijkste horde die nog genomen moet worden voordat de vaccins op de Europese markt kunnen komen. Als alle gegevens in orde zijn, kan er net voor het eind van het jaar nog groen licht komen. Vaccindeskundige Leonoor Wijnans is een van de mensen die namens het Nederlandse College ter Beoordeling van Geneesmiddelen bij de EMA oordeelt over de vaccins. Zij legt uit wat erbij komt kijken.

De Australische telescoop ASKAP heeft in 1 klap miljoenen nieuwe sterrenstelsels waargenomen. Daardoor is er nu een soort kaart van het zuidelijke deel van de hemel ontstaan.

We hebben contact met Dr. Lucas Ellerbroek, sterrenkundige aan de UvA.

Venus - die planeet, die we soms 's avonds of 's ochtends aan de hemel zien, blijkt misschien levende beestjes te herbergen. Hoe staat het met dat nieuws? In deze aflevering van Zimmerman in Space hoort u wat er zoal speelt op dit gebied.

https://en.wikipedia.org/wiki/Pioneer_Venus_Multiprobe
https://en.wikipedia.org/wiki/Venus