Stoere politici of een bang Binnenhof?

“Wij zijn geen voorstander van de doodstraf, maar ik denk wel dat er dan een punt komt dat je moet zeggen: Dat kan dan gewoon een ultieme consequentie zijn, die er wel bij hoort.” VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz is maandag bij WNL in ieder geval duidelijk. Syrië-gangers hebben wat haar betreft geen rechten meer.

Dat klinkt natuurlijk stoer: de mensenrechten opschorten als het om echte engerds gaat. Zeker als je die teksten nog even in het parlement herhaalt. Toch is het precies het tegenovergestelde. Uit angst dat een strafproces in Nederland een te lage straf oplevert, wordt ervoor gekozen dat Nederlanders desnoods daar de doodstraf krijgen.

Het sentiment is best te begrijpen. Hoeveel recht heeft iemand nog op het moment dat hij of zij seksslaven houdt, martelt of moordt? De crux van een rechtsstaat is dat zelfs die mensen rechten hebben. De VVD lijkt dat te vergeten, omdat het nu even niet uitkomt.

Jungle

Het doet me denken aan de kernzin uit het boek van Robert Kagan. “De liberale wereldorde is fragiel. Als een tuin wordt ze constant belegerd door de natuurkrachten van de geschiedenis, de wortels en het onkruid van de jungle proberen haar continu te overwoekeren.” Wie niet constant blijft strijden voor die liberale wereld, geeft haar uithanden.

Dat onkruid van Kagan zien we langzaamaan ook in Nederland opduiken. Nee, we hebben hier nog geen despoten in spe. We zien wel een politieke kaste die stoer de passie preekt over de rechtsstaat, maar snel van het front vlucht als het even moeilijk wordt. Niet alleen Yesilgöz maakt zich daar schuldig aan.

Stikstof

Wel vaker worden belangrijke regels plots richtlijnen, als dat makkelijker is. Zo klimt bij het CDA Europarlementariër Annie Schrijer Pierik op de barricades tegen de stikstof uitspraak van ’s lands hoogste rechter. Of zien we de Minister voor Rechtsbescherming pleiten voor minder rechtszaken om een tekort op de rechtsbijstand op te lossen.

Of kijk naar DENK-Kamerlid Selçuk Öztürk deze week. Zijn uitspraken waren beneden peil. Toch is het pijnlijk dat geen collega het voor hem opnam toen 1200 militairen aangifte tegen hem deden. Het is als Kamerlid namelijk nogal belangrijk dat je kunt zeggen wat je vindt, zonder dat je hoeft te vrezen voor vervolging. Dat is de basis van onze democratie. Maar die impopulaire positie nam niemand in.

Vuile handen

Nederland staat zeker niet op de rand van de afgrond. Toch zou het goed zijn als politici zich harder zouden maken voor de kernwaarden van de rechtsstaat waarin ze werken. Op dit moment zien we vooral dat ze met stoere uitspraken hun eigen angsten verhullen.

Want het lijkt misschien strijdvaardig om Syriegangers daar desnoods te laten sterven, ten strijde te trekken tegen de rechter en Öztürk geen rugdekking te geven, maar dat is het niet. Wie echt dapper is, blijft ook voor z’n idealen staan als het even niet uitkomt. Je ziet dus misschien stoere politici, maar eigenlijk hebben we een bang Binnenhof.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV