De vrijheid van het woord…of?

Om met dat laatste te beginnen: dat betekent dat het grote project van, de voor vier jaar geschorste atletiektrainer Alberto Salazar, naar het zich laat aanzien, door de versnipperaar is gegaan. Hetgeen in die wereld een stevige knieval van Nike betreft.

Het is ook een duidelijk teken voor de Nederlandse gouden hardloopster Sifan Hassan, die dan wel overal en met luide stem liet horen dat zij 'schoon' aan atletiek deed, maar niet inzag dat de stal van Salazar stonk en door het WADA op de verboden monumentenlijst was gezet. Het lijkt interessant voor diegenen die haar begeleiden, dat ze de actie van Nike goed gaan uitleggen aan de atlete. Door haar bewonderenswaardig snel geleerde kennis van de Nederlandse taal, bleek ze toch ook over een te beperkte woordenschat te beschikken om werkelijk haar gevoelens voor ons neer te leggen, anders dan de hierboven genoemde ontkenning,

Het kortste eind

Nike trok dus aan het kortste eind en misschien is dat op den duur wel het langste eind. Je mag het hopen, maar op hoog niveau in de zakenwereld worden soms beslissingen genomen die gezond verstand overstijgen en die te laken zijn, die tragische gevolgen kennen en die zelfs pervers genoemd kunnen worden.

Dat Nike de stal sloot was o.k., maar aan de tamelijk late kant; het had hoogstwaarschijnlijk heel wat directieoverleg gekost om de meubelen te kunnen redden. Deze draconische stap was het gevolg; het voelde aan als een schaker die bibberend zijn koning vastpakt en plat legt op het bord: opgave. In dit geval: we willen niets meer met de affaire Salazar te maken hebben.

Blijkbaar stonk het toch te veel voor gymschoenenbazen. Stonk de uitspraak van GM Daryl Morley van de Houston Rockets ook zo erg? Een week geleden nog niet, maar het werd gezien als een aanval op China en dus begon een veenbrand. Ondergronds dus.

'Sta achter Hongkong'

Wat Morley had gezegd in een tweet? Vrij vertaald: 'Vecht voor iedere vorm van vrijheid. Sta achter Hongkong.'

Nogmaals, hij zei dit als Amerikaanse staatsburger, niet als GM van een basketbalploeg, niet als lid van de NBA.

In China telden echter die feiten niet. Morley had een westerse aanval op China laten horen en of hij dat nu als “vrije burger” had gezegd of niet was onbelangrijk: China ging de Rockets en de NBA eens even flink op de vingers tikken. Saillant feit: de voorzitter van de Chinese basketbal Bond is een reus van een mens (2.21 meter) dat Yao Ming heet. Hij speelde zijn hele NBA-loopbaan voor de… Rockets en verwierf daar aanzien en een stevig kapitaal voor de rest van zijn leven.

Een iets andere inhoud

Ming echter moest dansen naar de poppen van de Chinese regering, of hij nou wilde of niet. Ook hij moest zeggen dat hij zich geschoffeerd voelde door de woorden van Morley (die hij goed kent) en dat er maatregelen genomen zouden worden. Op donderdag speelden de Los Angeles Lakers en Brooklyn Nets een oefenwedstrijd in de Marcedes Benz Arena in Shanghai. Dagenlang hing een afgelasting van dit duel boven de sportwereld, maar zover kwam het niet.

NBA hoofdman Adam Silver sprak in Tokio (waar andere NBA-ploegen speelden) de woorden dat hij achter het recht op vrije meningsuiting van Morley stond, maar dat hij ook invoelde dat de Chinese sportfans een verschillende visie op dit facet van onze samenleving hadden. Met andere woorden vrije meningsuiting heeft in ieder land ter wereld wel een iets andere inhoud dan in het buurland.

In rook op

Silver probeerde met Yao Ming tot een afspraak te komen op 'normale' wijze de twee Chinese wedstrijden te kunnen spelen en leverde daarmee een fraai staaltje damage control af. Niet alleen de Chinese overheid stond pal tegenover de woorden van Morley, maar ook de Chinese zakenwereld (al dan niet van bovenaf opgelegd) steigerde flink. Diverse machtige Chinese ondernemingen die contracten met de NBA hadden, verbraken die en al heel snel was duidelijk dat er voor meer dan 1.5 miljard dollar voor de NBA in rook opging. Televisie en Internet-firma’s stelden direct dat de wedstrijden van de NBA in deze week niet op de Chinese media uitgezonden zouden worden en meer draconische stappen stonden Silver, zijn NBA en in zekere zin ook de US of A te wachten.

Terwijl in de twee dagen voor de wedstrijd in Shanghai alle propagandamateriaal (banners, vlaggen, grote reclameborden, televisiereclames, acties in sportwinkels) werden verwijderd of afgezegd werden, kwamen de spelers van de Lakers en Nets in Shanghai aan.

Niet deed er aan denken

Waar anders voor NBA-spelers duizenden opgewonden, jonge Chinezen hun opwachting maakten, waren het er nu enkele tientallen. Met het gezicht goed afgeschermd met doeken en sjaals, omdat zelfs interesse in de NBA van Chinese burgers gezien werd als een lichte vorm van landverraad.

In zo’n sfeer dus werd de wedstrijd gespeeld die over de gehele wereld minus China werd uitgezonden. Ook in Nederland kon men via Ziggo Sport alles volgen. Het werd een evenement in koelte, zonder volkslied of volksliederen, zonder overdreven (lees Amerikaanse) show, zonder het in beeld brengen van Yao Ming of Adam Silver of andere hoogwaardigheidsbekleders, zonder sfeerbeelden, soms even een Chinees in beeld die met een Chinees vlaggetje zwaaide, maar niets deed denken aan een vrolijke NBA wedstrijd waar de spetters en het entertainment van afsprongen. Noem het NBA basketbal Zero; geen smaak dus eigenlijk, een lauwe, uitgeklede show…op last van de Chinese autoriteiten, waarschijnlijk met goedkeuring van Adam Silver.

Money

Terwijl Silver nogmaals memoreerde dat hij en de NBA zich niet de rol toe-eigenden om overde verschillende visies die er op “vrijheid van meningsuiting” bestaan te oordelen, leek…ja, leek op donderdag in China een soort verkilde surplace tussen China en de NBA te zijn ontstaan. Waarschijnlijk was dit de beste tussenoplossing voor beide partijen en zou er na de zaterdagse wedstrijd van beide ploegen in Shenzhen, wel begonnen worden aan vredesonderhandelingen met als onderliggende gedachte: economische reddingsplannen oftewel: Money.

China is basketbalgek, China heeft iedere avond honderden miljoenen televisiekijkers naar NBA wedstrijden, overal in China kan men NBA-spullen kopen…Het gaat hier om miljardendollars.

Alle spullen uit China

Ai, dat gebeurde ook nog…Nike, ja juist, Nike dus, dezelfde schoenen- en kledingsponsor van die hardlopers, was er als de kippen bij alle, ja alle spullen van de Houston Rockets uit haar online catalogus in China te halen. Damage control part 2.

Daar waar andere westerse ondernemingen er flink van langs kregen in China (Google, Mercedes Benz, Holiday Inn, Coach, Givenchy, Versace) probeerden vertegenwoordigers van de NBA ook hun meubelen te redden.

Silver week niet van zijn standpunt omtrent “freedom of speech” waarmee hij vooral in de USA de handen op elkaar kreeg van zijn achterban. Of hij dat duidelijk uitgesproken idee ook in zijn gesprekken met Chinese topautoriteiten heeft gehandhaafd weten we niet, maar de jurist Silver staat bekend als een man van zijn (democratisch gestuurde) woord.

Afgelasten van de wedstrijden

Waardoor, let wel, het strijdveld zich voor even verplaatste van China naar het vaste land van de USA. Terwijl velen zaten te wachten op het oordeel van Donald Trump kwam die na bijna drie dagen pas. Via giftige tweets aan het adres van zijn democratische opponenten Steve Kerr (coach Warriors) en Gregg Popovich (coach San Antonio Spurs en nationale ploeg van de USA).

Trump raakte nergens China of Ya Ming of het eventueel afgelasten van de wedstrijden aan, maar zocht de harde confrontatie met de mensen die hem in het verleden al hadden aangevallen. Popovich sprak harde en juiste woorden, loofde de opstelling van Silver en noemde de naam van de president van zijn land niet. Kerr, over het algemeen een man met een uitgesproken mening, hield zijn keutel nog even in. Met reden, naar bleek. Hij zei de geschiedenis van dit mini-oorlogje niet gevolgd te hebben en hij wilde eerst lezen en dus weten wat er precies gaande was. Hij hield zich dus even op de vlakte, reden voor Trump om hem fel te beschimpen en te kleineren.

Geen gek standpunt

De China-NBA confrontatie kreeg dus een heel ander speelveld en wel binnen de Amerikaanse politiek en sportwereld. De NBA, die over het algemeen democratisch stemt en zich fel kan uiten tegen Trump, zijn woorden en zijn daden, had dus niet alleen te maken met de Chinese leiders, ook de Amerikaanse leider zag zijn kans schoon om mensen die zo graag gebruik maken van hun recht om te zeggen wat zij willen te kleineren. Omdat zij (zie Kerr) eerst wilden weten waar zij over spraken; hetgeen toch niet een heel gek standpunt is.

De rest van de flapuits binnen de NBA voelde echter wel aan dat dit alles een tricky business was en velen onthielden zich van commentaar. Het wachten was op wat Silver en zijn juristen in China met de Chinese leiders (inclusief Yao Ming) hadden besproken.

Recht had zijn stem te laten horen

Misschien ook aardig om te weten. De eigenaar van de Rockets, Tilman Fertiitta, bepaald niet onbemiddeld, bracht naar voren dat zijn Rockets geen politieke organisatie was en dat zij naar Azië kwamen om basketbal te spelen en niet om mensen te schofferen. De opmerking van Morley, hoe ongelukkig dan wellicht ook geplaatst en zeker ontvangen in China, was, zo benadrukte Fertitta, een opmerking van een individu die het recht had zijn stem te laten horen als hij daar behoefte aan had.

Met andere woorden: in dat gedeelte van de wereld mocht en kon dat en in China ging men blijkbaar anders met die gehele materie om. Op naar een wereld dus waarin ieder mens het recht heeft zich verbaal te roeren, vrijheid van meningsuiting. Op dus naar overheden die dat inzien en zullen gaan toestaan. Ja, ik ben in dezen een idealist en weet dat zulks niet tot nauwelijks zal gebeuren.

Onzin

Wees daarom blij dat je in Nederland woont. En voor diegenen die nu hardop roepen dat sport en politiek niets met elkaar van doen hebben…onzin, ze liggen in elkaars verlengde. In alles. Overal. En velen lopen op Nikes en sommigen gebruiken doping. Sommigen ontkennen dat, anderen geven, ooit, toe.

Laat echter de vrijheid van meningsuiting ver boven staatspolitieke en economische regels vallen. Gewoon, dat je als individu mag zeggen wat je denkt. Met die ene beperking dat je een ander niet mag beledigen of schofferen. Vraag maar aan Donald Trump hoe dat niet moet.