Opinie & Commentaar

Viva la republica!

foto: ANPfoto: ANP

Nieuws
Viva la republica!

Paniek in koninklijk Nederland. Onder andere de Volkskrant berichtte deze week dat de Nederlandse staat tussen 1982 en 2009 in stilte de inboedel heeft overgenomen van vier koninklijke paleizen, inclusief de kosten van het onderhoud ervan.

Op zich niet zo’n probleem, als koning Willem-Alexander niet nog een vergoeding van € 320.000 per jaar zou krijgen voor precies hetzelfde onderhoud. De Tweede Kamer was niet op de hoogte van beide betalingen. Premier Rutte belooft later meer uitleg. Ik ben benieuwd, maar ik ben er niet gerust op.

Passief republikein

Kijk, het geval wil namelijk dat ik een passief republikein ben. Ik ben tegen de monarchie – niet tegen Willem-Alexander en Maxima, die zijn op zich goed bezig – maar je zal me niet een waxinelichtje naar de Gouden Koets zien gooien. Kwestie van beleefdheid en beschaving, maar ook van politiek gevoel.

De monarchie, zeker na het aantreden van Maxima, zit rotsvast in het Nederlandse zadel. En hoewel de Oranjeverenigingen het moeilijk hebben, lijkt een keurige en parlementaire afschaffing van de monarchie verder weg dan ooit.

Beschaafde afschaffing

We vinden ze wel grappig die lui – voor Koningsdag en Prinsjesdag bijvoorbeeld, lekker decoratief en zo lekker echt Nederlands, wat dat ook moge zijn. En zij zijn handig voor handelsmissies, zeker voor een land dat zijn domineeskant graag laat verzuipen door de altijd sterkere handelaar die in ieder van ons woont.

Ik ben niettemin gaarne voor een beschaafde afschaffing van dit eerbiedwaardige instituut. Niet omdat de Oranjes veel geld kosten, dat doet een gekozen president ook. Niet omdat je met een president geen gezeur zou hebben over buitenlandse huisjes en foute buitenlandse vriendjes, Donald Trump heeft al lang alle problemen die een presidentieel systeem kan hebben netjes in zichzelf weten te verenigen.

Ik ben tegen de monarchie, niet omdat Willem-Alexander of Maxima slecht zouden functioneren: ik vind het echt schatten van mensen, beetje onhandig, maar wel fatsoenlijk, voor royals dan.

Uitpuberen

Nee, ik ben tegen de monarchie omdat de positie van soeverein vorst (m/v/x) de enige maatschappelijke positie is in Nederland die je principieel alleen, en enkel alleen kan verkrijgen omdat je in een bepaalde familie geboren bent. Kern van onze moderne democratische rechtstaat is dat iedereen gelijke kansen heeft in het leven. En als we zien dat opvoeding, sociale omgeving of domme pech die gelijkheid in de weg staat, maken we heftig beleid dat recht te trekken.

En terecht. Behalve bij de koning. Die kan je niet worden, die ben je. En dat vloekt wat mij betreft.

Omgekeerd probleem

De achterkant hiervan is dat de arme kroonprins (m/v/x) met het omgekeerde probleem zit: je moet 'gewoon' doen waar je voor geboren bent en waarvoor je sinds je eerste dag opgeleid bent. Niet omdat je ervoor gekozen hebt, maar omdat men alles voor je reeds beslist heeft. Natuurlijk, royals mogen even flink uitpuberen op een buitenlandse universiteit, maar dan is het weer strak het protocol in.

Natuurlijk kan de kroonprins afstand doen – en sommige die lager op de ladder van troonsopvolging staan hebben dat ook daadwerkelijk gedaan, om van het gezeik af te zijn – maar tegelijkertijd is de morele en emotionele druk tezamen met de sociale framing dusdanig groot dat je dat eigenlijk niet doet. Dat heurt eenvoudig weg niet.

Pensioen

Het wordt tijd de monarchie kritisch tegen het licht te houden. Het is wreed tegenover de royale toppers, maar belangrijker nog, het vloekt met een van de kernwaardes van onze moderne samenleving, dat iedereen gelijke kansen heeft. Bovendien doe je Willem-Alexander er een plezier mee. De hoeveelheid leuter die over hem heen valt als ie een baard laat staan (leuk trouwens!), laat mindere goden al verlangen naar een bestaan buiten de schijnwerpers.

Willem, van mij mag je. Dank voor je trouwe dienst, we sturen je vast met pensioen samen met je lieve vrouw. Wij gaan verder zonder jou. Viva la republica.

Frank Bosman is cultuurtheoloog.

Ster advertentie