Kun je dement worden door een natuurramp?

Japan werd in 2011 getroffen door een tsunami die niet alleen de kerncentrale van Fukushima ernstig beschadigde, maar ook zo’n 25.000 mensen het leven kostte en ruim 400.000 mensen dakloos maakte. Het toeval wilde dat wetenschappers zeven maanden voor de ramp precies in dit gebied onderzoek hadden gedaan naar de geestelijke gesteldheid van ouderen.

Dat maakte het mogelijk om het onderzoek tweeënhalf jaar na de tsunami nog eens herhalen, om te kijken wat de effecten van de ramp waren op de geestelijke gezondheid van deze ouderen. En wat bleek? Voor de tsunami had 4,1 procent te maken had met symptomen van dementie, na de ramp groeide dat percentage tot 11,5 procent. Bijna een verdriedubbeling.

Bouwe van Straten vertelde over dit onderzoek bij De Ochtend:

De impact van de ramp is daarbij niet de doorslaggevende factor, laten de onderzoekers zien, die zal eerder leiden tot zaken als een posttraumatisch stresssyndroom. Nee, de belangrijkste factor lijkt het kwijtraken van het huis te zijn. En hoe ernstiger de beschadiging van het huis, hoe groter de kans op dementie.

In de eerste plaats zijn mensen die hun huis kwijtraken duidelijk vaker depressief, en depressie is weer een risicofactor voor dementie. In de tweede plaats leidt het tot een verlies aan sociale contacten. Het opmerkelijke is dat vooral het gemis aan contact met buren en andere mensen uit de onmiddellijke omgeving een grotere kans op dementie geeft. Het verlies aan vrienden en familie bleek geen risicofactor. Een goede buur is dus blijkbaar echt beter dan een verre vriend.

Oproep aan hulpverleners

Hulpverleners letten in de nasleep van een natuurramp vaak vooral op specifieke psychologische problemen, zoals bijvoorbeeld het genoemde posttraumatisch stresssyndroom. Maar als oudere mensen uit hun vertrouwde omgeving worden geplaatst, kan dat dus leiden tot depressie en verlies van sociale contacten, en daardoor geestelijke achteruitgang. Dat is een factor om rekening mee te houden in de nasleep van zo’n ramp, zeggen de onderzoekers.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).