Weg met de klimaatdepressie, zegt deze klimaatoptimist

In de klas van zijn dochter ontstond het idee voor het boek. Ze zat in groep 6 en Van Hattum gaf als programmaleider Klimaatoplossingen aan de Wageningen University & Research een les over klimaatverandering.

'We vertellen het verkeerde verhaal'

"We laten dan altijd zien wat klimaatverandering doet. Dus ik liet allemaal verschrikkelijke beelden zien. Overstromingen, bosbranden, droogte", vertelt Van Hattum.

"Op een gegeven moment keek ik de klas rond en zag ik angst in de ogen van die kinderen", vervolgt hij. "En toen dacht ik: we vertellen het verkeerde verhaal."

'Niet wanhopen, maar in actie komen'

Niet alleen de klasgenoten van zijn dochter, maar een groot deel van Nederland voelt zich zo, denkt Van Hattum. "We zijn allemaal bang en een beetje wanhopig aan het worden. We krijgen het gevoel dat het niet meer goedkomt. Ik denk dat het belangrijker dan ooit is dat we nu niet de moed verliezen, maar juist in actie komen."

Dus kwam er een boek: Only Planet, Klimaatgids voor de 21ste eeuw. "Het is een visie voor Nederland waarin we het natuurlijke systeem centraal stellen in alles wat we doen. Dat levert een fantastisch mooi toekomstbeeld op, een fantastisch land om in te wonen. Dat is heel inspirerend."

'Klimaatdiscussie is te technisch'

Nederland staat nu op de laagste plek in de Europese ranglijst van landen met een gezonde biodiversiteit. Er is hier nog maar 15 procent over van de inheemse planten- en diersoorten die we in 1900 in ons land hadden. Ter vergelijking: het Europese gemiddelde ligt op 40 procent.

Maar Van Hattum vindt de klimaatdiscussie in Nederland te technisch en geeft de plannen voor de energietransitie als voorbeeld. Het is volgens hem veel belangrijker dat de hele samenleving meer in balans wordt gebracht met de natuur. "Dat is de goedkoopste en meest veelbelovende klimaatoplossing die er is."

'We vergeten de makkelijke oplossing'

De 'makkelijke' oplossing vergeten we vaak, vindt hij. "We moeten op een grote schaal bossen, wetlands en mangroves herstellen. De zee weer gezond maken, de bodems gezond maken. Dat is de belangrijkste klimaatoplossing, waaraan we te weinig aandacht geven."

Daarnaast wil de onderzoeker water meer de ruimte in ons land geven en het voedselsysteem aanpassen naar een meer plantaardig dieet. Bovendien moeten steden toekomstbestendig worden ingericht met meer groen en woningen van hout.

'Mensen willen wél meer natuur'

Wat volgens Van Hattum ook nodig is: de economie in balans brengen met een ecologisch systeem. "We hebben het steeds over economische groei, maar onze economie groeit niet meer als we de ecologische schade zouden meetellen."

Een toekomstbeeld dat misschien niet zo aantrekkelijk klinkt, geeft hij toe. Maar we moeten er tegenover zetten wat we er allemaal voor terugkrijgen. "En dat is heel inspirerend, want mensen willen wél meer natuur. Ze willen schonere lucht, schoner water, betere gezondheid. En het levert daarnaast ook veel banen op."

'Doemscenario's werken verlammend'

Om zijn ideeën aan de man te brengen, is nog wel wat missiewerk nodig, denkt hij. "Ik denk dat we de afgelopen jaren zijn platgebombardeerd met slecht nieuws, allemaal doembeelden en doemscenario's over wat er allemaal misgaat. Maar je kunt ook mensen inspireren met waar we naartoe willen."

Die doemscenario's werken volgens de klimaatoptimist verlammend. "Iedereen zit naar elkaar te wijzen. De burgers vinden dat de overheid het moet doen en de overheid kijkt naar de bedrijven. Maar iedereen moet aan de bak. Het is belangrijk om na te denken op wie je stemt en wat die partij voor ogen heeft. Als je dan die partijprogramma's leest, dan zijn er heel veel partijen die daar helemaal niet over nadenken."

'We moeten alles uit de kast halen'

De overheid kan volgens hem belangrijke sturing geven door met wet- en regelgeving zaken te versnellen. "Er zullen ook meer dwingende maatregelen nodig zijn, bijvoorbeeld dingen duurder maken. We zien nu dat als energie heel duur wordt, we prima kunnen bezuinigen, hoe vervelend dat ook is. We moeten gewoon alles uit de kast halen om dit grote wereldprobleem aan te pakken."

Hoewel Van Hattum een klimaatoptimist is, kende hij tijdens het schrijven van zijn boek ook moeilijke momenten. "Maar ik heb zoveel mensen gesproken en eigenlijk zegt iedereen dat we ook moeten blijven inspireren. Hoop en verbinding is heel belangrijk om ook mensen in actie te krijgen. Als we er collectief niet meer in gaan geloven, gaat het niet meer goedkomen."