Je dna aan de overheid geven? In Estland hebben ze daar weinig moeite mee

Op basis van persoonlijke dna-informatie krijgt straks ruim 11 procent van de Esten een gezondheidsadvies op maat. Mensen krijgen bijvoorbeeld te horen of ze een verhoogd risico hebben op hart- en vaatziekten en diabetes. Goed initiatief, of moet je zoiets niet willen? Nieuws en Co sprak erover met Martina Cornel, hoogleraar genetica en volksgezondheid aan het VUMC.

Niet wachten op bevolkingsonderzoek

Volgens Coronel heeft zo’n systeem grote voordelen, omdat er steeds meer nuttige dingen uit dna te halen zijn waar ook burgers zelf iets aan hebben. Bijvoorbeeld welke dosis van een geneesmiddel je zou moeten krijgen en welke medicijnen je beter helemaal kunt mijden. Of dat je een verhoogde kans hebt op erfelijke darmkanker, en dus beter niet kunt wachten met screenen totdat je een oproep krijgt voor het bevolkingsonderzoek.

Vooral concrete adviezen zijn nuttig

“Vooral als een test een hoog voorspellende waarde heeft en er interventies zijn waardoor je kans omlaag kan gaan, is het zeer de moeite waard om het wel aan burgers te vertellen”, zegt Cornel. De wat minder concrete adviezen, zoals ‘val af’ of ‘eet gezond’, hebben volgens haar minder zin. “Als je tegen iemand zegt ‘val af’, dan kijk je een jaar later en zijn ze meestal niet afgevallen, want dat soort adviezen zijn ook heel lastig op te volgen.”

Estland loopt voorop als het gaat om gepersonaliseerde geneeskunde. Na het uiteenvallen van de Sovjetunie moest het land zelf de gezondheidszorg inrichten. Toen is al vrij snel de stap gemaakt naar een e-health-systeem, vertelt Cornel, waarin de patiënt zelf toegang heeft tot portaal en kan zien wat artsen van hem weten.

Vertrouwen in de staat

In Nederland is er veel weerstand tegen dit soort systemen, denk bijvoorbeeld aan het elektronisch patiëntendossier (EPD). Veel Nederlanders zijn bang dat hun medische gegevens uiteindelijk in de verkeerde handen zullen vallen, maar de Esten lijken daar minder last van te hebben. “Blijkbaar is er daar een groot vertrouwen in de staat”, aldus Coronel.

Toch zijn er ook in Nederland – op kleine schaal – initiatieven om meer gebruik te maken van dna-informatie, bijvoorbeeld om medicijnbehandelingen beter te kunnen afstemmen op individuele patiënten.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van NPO Focus.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere dinsdag- op woensdagnacht van 02.00 tot 06.00 uur in Focus