Wens voor 2018: een middel dat dementie uitstelt

Wat was de meest opmerkelijke ontwikkeling in uw vakgebied van 2017?
“De algemene bewustwording dat dementie niet iets onontkoombaars is. Je kan de ziekte nog altijd niet voorkomen, maar er zijn toch zeker manieren om gedurende je leven het risico erop te verminderen.” De oorzaak van Alzheimer is namelijk meer dan alleen een stapeling van 'amyloid-eiwitten' in de hersenen, aldus Ikram. “Hart- en vaatrisicofactoren spelen ook een rol, zoals roken, hypertensie en suikerziekte.”

“Het is ergens jammer dat deze kennis nu pas gemeengoed is geworden onder wetenschappers en het algemeen publiek. De vroegste studies die dit aantoonden, waaronder studies uit ons eigen onderzoek ERGO, dateren al van tien à twintig jaar geleden. Maar die werden toen te vaak terzijde geschoven.”

Wat zou 2018 een topjaar maken voor uw vakgebied?
“Een studie die onomstotelijk zou laten zien dat een behandeling, of een combinatie van behandelingen, een meetbaar verschil maakt in het optreden van dementie. Met andere woorden, dat je de ziekte kunt vertragen of uitstellen. En dan niet zozeer de sporadische erfelijke gevallen van dementie - die vormen minder dan 5% van alle dementiegevallen - maar de veelvoorkomende vorm van dementie bij 65-plussers. Ik weet dat deze doorbraak er niet in 2018 zal zijn, maar hopelijk wel vóór 2022.”

Het Amerikaanse klimaat
Ikram pendelt tussen de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Amerikaanse Harvard Universiteit. In Amerika proeft hij de onrust over het politieke klimaat. “Ik merk het aan Amerikaanse collega-onderzoekers. Men is bezorgd. Over afnemende financiering van toponderzoek, over een lagere prioriteit voor de wetenschap en het milieu. Over de (on)gelijkheid van nationale en internationale bevolkingsgroepen wat betreft onderzoeksposities en immigratie, en over fake news. Nu moet ik wel aangeven dat veruit mijn meeste contacten plaatsvinden in Boston, dat traditioneel altijd erg Democratisch is. Ik weet dus niet of in meer conservatieve regio’s van de VS dezelfde geluiden klinken.”

Security screening
Op zijn internationale reizen valt hem ook iets opmerkelijks op. Zo’n tien jaar geleden kwam het zeer regelmatig voor dat de geboren en getogen Rotterdammer ‘extra’ gescreend werd bij internationale reizen. “Aan de ene kant voelt dat heel oneerlijk, dat je onterecht in een bepaald hokje geduwd wordt en door extra gedoe heen moet. Aan de andere kant weet ik dat mensen waarschijnlijk geselecteerd worden op basis van een statistisch algoritme. Ik weet dat algoritmen gebrekkig zijn en dus veel fout-positieven hebben - dat veel mensen onterecht voor screening worden geselecteerd. En ik weet ook dat, naarmate er meer data komt, algoritmen steeds beter zullen worden.” En zowaar: de afgelopen jaren wordt hij er zelf veel minder uitgepikt. “Ik kan me eigenlijk niet meteen herinneren wanneer ik voor het laatst door extra security screening moest.”

Ikram is de derde gast in de miniserie van Nieuws en Co over wetenschappers in het buitenland.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co