Hoe liegen leidt tot meer liegen

De meeste mensen voelen zich ongemakkelijk als ze liegen. Eerder al ontdekten wetenschappers een sterke emotionele en lichamelijke reactie bij mensen die een leugen vertellen. Maar die reactie bij het vertellen van een leugen vervaagt op den duur. Het is dus mogelijk dat als we vaker liegen, we ongevoeliger worden voor de ongemakkelijkheid die we daarbij ervaren. En daardoor steeds meer leugens vertellen.

Aantal munten schatten

Wetenschappers onderzochten dit met een simpel proefje. Een aantal mensen moest samenwerken in duo’s om te schatten hoeveel munten er in een glazen pot zaten. Een proefpersoon was een echte proefpersoon, de andere een vertrouweling van de wetenschappers. De echte proefpersoon moest de ander adviseren over het aantal munten in de pot. Als mensen kozen om te liegen, ontvingen ze in sommige situaties een beloning, en in sommige gevallen juist niet. Soms was liegen zelfs positief voor hun partner, en in een andere situatie zorgde liegen voor een negatief effect.

Minder emotie, meer leugens

De wetenschappers zagen dat mensen steeds vaker leugens vertelden naarmate het experiment vorderde. Alleen bij de opzet waar mensen zelf negatieve gevolgen ondervonden van het liegen, groeide het aantal leugens niet. Met een vervolgstudie konden de onderzoekers verklaren dat het liegen alleen erger wordt als er voor de leugenaar zelf ook voordeel bij te behalen valt.

De amygdala is een amandelvormige groep neuronen in de hersenen, die verantwoordelijk is voor het reguleren van onze emoties. Hij stuurt dus ook de emotionele reactie die we ervaren als we liegen aan. Het onderzoek laat zien dat de reactie van de amygdala afneemt naarmate we vaker liegen. Dit bleek ook een goede voorspeller te zijn voor het verergeren van de leugens: hoe groter de afname, hoe groter de volgende leugen. Ook dit kwam alleen voor als de leugenaars handelden uit persoonlijk belang.

Liegen in het echte leven

Tijdens het experiment ondervonden de proefpersonen geen positieve of negatieve gevolgen van hun leugens. In het echte leven is dat natuurlijk niet het geval: een leugenaar kan worden ontmaskerd en bestraft, of juist worden beloond dankzij een leugen. De betere leugenaars zullen minder vaak betrapt worden en lopen dus een groter risico nog meer te gaan liegen. Zit iemand eenmaal in een dergelijke sneeuwbal, dan komt hij daar niet zo makkelijk meer uit.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).