DNA is te detecteren zonder stoffelijke resten

Stoffelijke overschotten van de prehistorische mens zijn bijna allemaal vergaan. DNA kan echter tot 700.000 jaar overleven in koele omstandigheden. Sediment van de grottenbodem bevat componenten die DNA binden. Reden voor onderzoekers om eens goed naar de samenstelling van grottenbodems te kijken op plekken waarvan bekend is dat er ooit mensen hebben geleefd.

De mogelijkheden van sediment om DNA goed te houden waren al langer bekend, maar de menselijke deeltjes zijn zo gefragmenteerd dat het technisch gezien tot nu toe nog te moeilijk was om ze te identificeren.

Het verzamelen van monsters in een grot in Spanje. Credit: El Sidrón research team

Deeltjes vissen

De onderzoekers namen monsters van gesteente op zeven archeologische vindplaatsen in België, Kroatië, Rusland, Spanje en Frankrijk. Hierin vonden ze DNA-deeltjes van meerdere zoogdieren, waaronder de wolharige neushoorn en de holenbeer.

In negen monsters troffen ze menselijk DNA aan. In acht daarvan vonden ze neanderthaler-DNA, in het negende vonden ze dna van de denisaovamens. Tot nu toe werden resten van deze menssoort enkel op één locatie in Rusland aangetroffen. Met de DNA-techniek kunnen wellicht meer plaatsen worden opgespoord waar de denisovamens heeft geleefd.

Het is niet duidelijk van welke lichaamsdelen het DNA afkomstig is: misschien bloed, zweet, haar of huidschilfers, uitwerpselen of ontbindende lichaamsdelen.

Op sommige locaties werd veel hyena-DNA aangetroffen. De onderzoekers denken daarom dat hyena’s de mensenlichamen mogelijk buiten hebben verorberd, en dat het menselijk DNA vervolgens via hyena-uitwerpselen in de grotten terecht is gekomen.

Nieuw gereedschap voor de archeologie

Op de plekken waar het DNA werd gevonden waren al eerder menselijke fossielen aangetroffen, behalve op een locatie in België. In een Russische grot hebben de onderzoekers menselijk DNA gevonden in een laag die veel dieper lag dan waar eerder resten waren gevonden.

De methode kan helpen aantonen dat ergens mensen hebben geleefd, ook als daar geen fossielen zijn. Dat kan leiden tot een completer beeld van de menselijke evolutiegeschiedenis.

Dit artikel werd verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR)

Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en vrijdag rond 10.50 uur in de Ochtend