Relatie gevonden tussen overgewicht en astmapuffertjes

Dat je van corticosteroïden dik kunt worden, wisten we al. De stoffen zijn synthetische varianten van hormonen uit de bijnierschors. Ze onderdrukken het immuunsysteem en remmen ontstekingen. Overgewicht is een bekend bijeffect van zogenaamde systemische toediening via pillen of injecties. Dat komt doordat de stoffen het lichaam in een constante staat van lichte stress brengen en de stofwisseling beïnvloeden.

"Corticosteroïden zijn eigenlijk gewoon het stresshormoon cortisol", legt Liesbeth van Rossum, internist-endocrinoloog en hoogleraar obesitas en biologisch stressonderzoek aan het Erasmus MC, uit. "Ook bij mensen in onze studie met een normaal gewicht zie je een correlatie met gewicht, bloeddruk en suiker."

Centrum Gezond Gewicht

Veel vaker dan via systemische toediening, worden corticosteroïden gebruikt als bijvoorbeeld astmapuffertjes, oor- en oogdruppels, gewrichtsinjecties of eczeemcrèmes. Volgens de GIPdatabank, waarin het Zorginstituut Nederland het geneesmiddelengebruik bijhoudt, gaat het om zes miljoen mensen in ons land. Hierbij moet aangetekend worden dat mensen die verschillende middelen gebruiken vaker worden meegeteld. Bij deze lokale toediening zou het dikmakende effect uitblijven, omdat de stoffen niet in de bloedbaan komen. Het onderzoek van Van Rossum en arts-onderzoeker Mesut Savas geeft reden tot ernstige twijfel aan deze heersende opvatting. "De aanwijzingen stapelen zich op dat die middelen toch in de bloedbaan terechtkomen en de hormoonhuishouding beïnvloeden", zegt Van Rossum.

Een onderzoek dat van Rossum en Savas vorig jaar uitvoerden in het Centrum Gezond Gewicht, wees al in de richting van een verband tussen obesitas en lokaal gebruik van corticosteroïden. In het Centrum Gezond Gewicht onderzoekt Van Rossum wat de oorzaken zijn van gewichtstoename bij mensen met zwaarlijvigheid. Van de mensen die zich bij het centrum melden, gebruikt 27 procent corticosteroïden. Dat is bij mensen zonder obesitas tussen de 11 en 15 procent.

Grote studie

Inmiddels heeft Van Rossum een grotere studie opgezet onder 140.000 Nederlanders die deelnemen aan het Lifelines bevolkingsonderzoek. Het onderzoek werd afgelopen weekend gepresenteerd op een congres voor endocrinologen in Orlando. De resultaten zijn nog niet gepubliceerd in een vakblad, maar wijzen sterk in de richting van een verband tussen met name puffertjes en obesitas. En dat vooral bij vrouwen.

"Bij zowel mannen als vrouwen vonden we een relatie tussen gebruik van inhalatiepuffertjes en hogere BMI en grotere buikomvang", zegt Van Rossum. "Bij vrouwen was dit nog het sterkst. Ook vonden we dat het bij vrouwen sterk is gerelateerd met alle componenten van het metabool syndroom." Het metabool syndroom is een verzamelterm voor onder meer een grotere tailleomvang, hoge bloeddruk en een verhoogde suikerspiegel. Van Rossum: "Hiermee hebben we nog geen oorzakelijk verband aangetoond. Vervolgonderzoek zal moeten uitwijzen of dit inderdaad een van de verborgen dikmakers is."

Berucht

Van Rossum heeft wel een idee over de verklaring van haar resultaten. "De pillen zijn berucht, maar dat weten dokters ook wel", legt ze uit. "Bij puffertjes is altijd de gedachte dat het in de longen blijft. Maar via longcellen kunnen de stoffen in de bloedbaan komen. En veel mensen inhaleren heel slecht. Zo komt het ook in het maag- darmsysteem terecht en is het alsnog alsof je een tabletje slikt. Bovendien worden dit soort middelen vaak dag in dag uit gebruikt, soms ook ten onrechte."

Per direct stoppen met het gebruik van puffertjes raadt Van Rossum niet aan. "Als je ernstig astma hebt, dan heb je ze gewoon nodig", zegt ze. "Het is wel goed om samen met je arts af te wegen of je een middel wel echt langdurig nodig hebt."