'Grote risico's' voor patiënten door ICT-problemen

Uit een rondvraag van de Federatie Medisch Specialisten (FMS) onder de eigen achterban blijkt dat vrijwel alle artsen die reageerden te maken hebben met dit probleem. Vier op de vijf artsen zeggen dat het de patiëntveiligheid onder druk zet. Vooral in acute situaties levert dat volgens hen gevaar op. Bovendien zorgt het voor niet-optimale behandeling van patiënten, zegt een ruime meerderheid.

Volgens Jan Klein, hoogleraar patiëntveiligheid aan de TU Delft, lijkt de huidige methode uit het stenen tijdperk te komen, zegt hij in NOS Radio 1 Journaal:

Naast gevaar voor de patiëntveiligheid benoemen de medisch specialisten meer gevolgen van de falende gegevensuitwisseling: een groot risico op medische fouten, risico's op fouten met medicatie, ergernis en onbegrip bij patiënten, dubbele diagnostiek, inefficiënte tijdsbesteding, extra administratieve werkdruk, verspilling van zorggeld en vermindering van werkplezier.

'Iets met een hartklep'

Cardioloog Marcel Daniëls van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch is voorzitter van de FMS. Hij maakte onlangs een treffend voorbeeld mee met een patiënt die met hevige pijn in de borst en de rug en een lage bloeddruk binnenkwam in zijn ziekenhuis. "Ik zag aan het litteken op de borstkas dat hij eerder geopereerd was. Zijn familie wist daar wel van, maar kon op dat moment niet veel meer vertellen dan 'iets met een hartklep' en dat het mogelijk in Amsterdam was gedaan", vertelt hij.

"Je hebt op dat moment direct toegang nodig tot zijn medisch verleden en medicatie om als dokter de juiste keuzes te kunnen maken. Er is eigenlijk geen tijd om andere ziekenhuizen te bellen en uit te zoeken hoe dat zit. Kostbare tijd gaat verloren."

Gegevens op cd-rom met patiënt mee

Wat in het Jeroen Bosch Ziekenhuis gebeurt, is ook elders geen uitzondering. In een ander ziekenhuis komt een patiënt binnen met een acuut herseninfarct, die snel wordt overgeplaatst naar een gespecialiseerd centrum. Het team dat hem daar moet opereren, kan zich niet voorbereiden omdat de medische gegevens op papier en cd-rom met de patiënt meekomen.

Een anesthesioloog van een derde ziekenhuis maakt van zijn hart geen moordkuil. "Ik moet voor een operatie altijd patiëntgegevens opvragen in andere ziekenhuizen. Dit kost tijd, geld, frustratie en kan leiden tot uitstel van de operatie of het nemen van risico's omdat we gegevens niet op tijd binnenkrijgen."

Levensgevaarlijke bloedvergiftiging

In een vierde ziekenhuis, dat net als het vorige anoniem wil blijven, wordt midden in de nacht een patiënt met een bloedvergiftiging (sepsis) op de intensive care opgenomen. Er is niemand bekend die iets meer kan vertellen over de patiënt.

"Pas de volgende ochtend konden we via de fax de thuismedicatie van de patiënt opvragen om enigszins inzicht te krijgen in zijn medische geschiedenis. In dit geval bleek de patiënt een ernstige psychiatrische stoornis te hebben en kreeg hij daarvoor een bepaald medicijn dat buitengewoon relevant is voor een opname op de IC."

Bij een sepsis is snel ingrijpen van levensbelang, omdat een patiënt anders in een septische shock belandt waarbij vitale organen aangetast worden. Ongeveer een op de zes patiënten met een sepsis overlijdt daaraan. Bij een septische shock is dat percentage drie tot vier keer zo hoog.

Verpleegkundigen klaagden al eerder

Eerder deed de NOS een onderzoek onder verpleegkundigen, waaruit soortgelijke problemen naar voren kwamen. Risico's voor de patiëntveiligheid, een overdaad aan administratieve taken die ten koste van de patiëntenzorg gaan en een grote kans op fouten.

Die fouten sluipen erin doordat verpleegkundigen vaak medische gegevens van patiënten op papier aangeleverd krijgen van andere zorginstellingen of andere afdelingen binnen hun eigen ziekenhuis. Die moeten handmatig in de computer ingevoerd worden en daarbij liggen tikfouten op de loer. Een dosering van een medicijn van 0,1 milligram wordt dan bijvoorbeeld 1 milligram.

Verantwoording

De Federatie Medisch Specialisten heeft sinds afgelopen dinsdag een vragenlijst online staan voor de ruim 22.000 leden. Zo'n 600 medische specialisten hebben de vragen tot nu toe beantwoord. Het gaat niet om een representatieve peiling.

De antwoorden van de specialisten geven wel een beeld van de problemen waarmee artsen in de Nederlandse ziekenhuizen worstelen bij de digitale uitwisseling van gegevens en de risico's die dat kan opleveren voor patiënten. De antwoorden zijn afkomstig van medisch specialisten uit ongeveer tachtig verschillende algemene en academische ziekenhuizen en ggz-instellingen.