Rellen in Den Haag escalatie van het extremisme? 'Bizarre cocktail van extreemrechts en voetbalhooligans'

Merijn Rengers, onderzoeksjournalist voor NRC, was op het Malieveld tijdens het protest. "Het was enorm heftig, alsof je midden tussen de voetbalrellen stond", zegt hij. Rengers vertelt dat het snel escaleerde. "Er was een eerste groep bij de officiële demonstratie van Els Rechts, waar veelal met Prinsenvlaggen gewapperd werden. En een tweede, niet bij de gemeente aangemelde samenkomst van voetbalhooligans, extreemrechtse clubjes, 'freedom fighters' en andere relschoppers."

Cocktail

Rengers zegt ook veel jonge jongens te hebben gezien. "Zij leken vooral te komen om te matten. Het resulteerde in een bizarre cocktail van extreemrechts en voetbalhooligans. Een totale vermenging, waarbij men een gezamenlijke vijand aanwees om tegen te vechten. Antifa was er niet eens, dus de volgende vijand werd dan de politie."

Verschuiving in de piramide

Van Ginkel zegt dat dit een uiting is van een opschuiving binnen het politieke spectrum. "Hoe meer je schuift, des te extremer de extremen worden." Van Ginkel legt uit dat het net is als een piramide die een steeds breder draagvlak voor geweld krijgt. "Waarbij het topje, dat eerst geweld was, nu steeds breder wordt." Ze zegt dat er veel lijkt over te waaien vanuit Amerika. "Wat daar aan informatie rondgaat en hoe netwerken beïnvloed worden, zie je hier ook gebeuren."

De onderzoeker vertelt dat het politieke klimaat hier een grote rol in speelt. "Je ziet veel wij-zij-denken, dat zich vertaalt in het aangrijpen van een gemeenschappelijke vijand waar men zich gewelddadig tegen uit." Alle partijen hebben zich uitgesproken tégen het geweld. Volgens Van Ginkel "is dat nog het minste" wat ze konden doen. "Die voortdurende migratie-obsessie die er is en een overheid waardoor mensen zich totaal in de steek gelaten voelen, zorgt ervoor dat mensen zichzelf een eigen positie beginnen aan te meten."

Wat we er tegen kunnen doen?

"Ik zou bijna zeggen dat we naar de koning moeten luisteren. Het is zo dat je van bovenaf de trap schoon moet vegen. Goed voorbeeld, zoals in de politiek, doet goed volgen. We moeten als samenleving weer leren om in debat te gaan zonder per se je gelijk te willen halen."

Voorspelbaar?

Van Ginkel zegt dat dit, naast politiek, ook begint bij voorlichting aan jongeren. "We moeten naar elkaar leren luisteren, wat door de invloed van online-bubbels waarin mensen steeds meer gelijk krijgen steeds lastiger wordt."

Of het te voorspellen was dat deze rellen zouden ontstaan, is lastig, legt criminoloog Elanie Rodermond uit: "Je zag al dagen van tevoren een mengelmoes van allerlei groepen die op elkaars fora reageerden. Mensen waren elkaar vooraf al veel aan het ophitsen. Maar dit hebben we in het verleden ook al gezien." Of het daadwerkelijk zou escaleren, is moeilijk te voorspellen, vertelt Rodermond. "Nu zou je kunnen zeggen dat het door de hoeveelheid reacties en oproepen, desnoods met verzet, te verwachten was. Maar soms gebeurt er veel online en weinig in de fysieke wereld, en andere keren lijkt er geen voorbode, maar escaleert het ineens."