Het referendum is terug van weggeweest: welke vormen zijn er?
- Nieuws
- Het referendum is terug van weggeweest: welke vormen zijn er?
De sleepwet, Oekraïne en de Europese Grondwet: allemaal onderwerpen waar Nederlandse burgers hun mening over mochten geven door middel van een referendum. Het referendum in Nederland kent een lange historie, en binnenkort maakt hij wellicht een comeback. Er zijn immers verkiezingen geweest. En de tweederde meerderheid die nodig is voor een grondwetswijziging, lijkt er in de nieuwe Tweede Kamer te zijn. Wat kunnen we van dit referendum verwachten? In De Nieuws BV vertellen D66-Kamerlid Joost Sneller en Eva Rovers, deskundige op het gebied van burgerinspraak, over de verschillende vormen van referenda.
Er zijn door de jaren heen verschillende initiatieven in het leven geroepen om het referendum, een volksstemming, in te voeren. Deze initiatieven boekten weinig succes, zoals tijdens de Nacht van Wiegel, toen een tegenstem van Hans Wiegel de komst van het correctief referendum tegenhield. Vooral voor D66 is het een belangrijk thema. Kamerlid Sneller weet uit het verleden dat hij niet te vroeg moet juichen, maar hij heeft het gevoel dat het bindend referendum 'zeldzaam dichtbij' is.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Bindend referendum
Het zou in dit geval om een bindend referendum gaan, en niet om een raadgevende, wat bij Oekraïne en de sleepwet wel het geval was. "Het gaat nu om een grondwetswijziging waar het correctief bindend referendum mogelijk wordt gemaakt", vertelt Sneller. Dat betekent dat een wetsvoorstel automatisch kan worden ingetrokken als het bindend referendum dat wenst.
Sneller gelooft dat een referendum een belangrijke bouwsteen kan zijn om het vertrouwen in de politiek te herstellen: "Het betrekt mensen meer bij de politiek. Het instrument kan opgeroepen worden op initiatief van de bevolking."
Noodrem
Rovers, deskundige op het gebied van burgerinspraak, vindt een bindend referendum aan de ene kant een goede 'noodrem'. "Het is een vorm van tegenmacht vanuit de samenleving." Aan de andere kant stelt Rovers dat referenda ook polariserend kunnen werken: "Een complexe vraag wordt teruggebracht tot voor of tegen." Rovers vindt ook dat een referendum pas laat in de besluitvorming aan bod komt, pas wanneer de wet is aangenomen. "Het is beter om mensen eerder te betrekken bij grote besluiten, zodat de noodrem niet nodig is."
Sneller is voorstander van andere instrumenten om mensen eerder te betrekken bij de politiek, zoals een burgerfora.
Meerkeuze en preferendum
Als het komt tot een bindend referendum, hoopt Rovers dat er niet blindgestaard wordt op het klassieke, binaire referendum, waar mensen alleen kunnen kiezen tussen ja of nee, voor of tegen. Rovers hoopt dat er bijvoorbeeld naar het Zwitsers model gekeken wordt. "Daar hebben ze meerdere opties in hun referenda. Zo kan ook een alternatief door de samenleving aangedragen worden. Dat zou al heel erg schelen, ook om polarisatie tegen te gaan."
Ook noemt Rovers het preferendum, waar meerdere besluiten op tafel liggen, die de burger op volgorde van belang kan leggen. "Zo krijg je als politiek veel beter inzicht wat er speelt bij mensen. Het is nu vaak onduidelijk waarom mensen voor of tegen hebben gestemd, zo krijg je er meer zicht op." Sneller vindt het interessant om met andere vormen van referenda te experimenteren en ziet de charme ervan in, maar pleit toch voor het klassieke ja of nee.
Gerelateerd
