Renske Leijten (SP) over toeslagenaffaire: de onderste steen is nog niet boven

Het is een terugkomend fenomeen: de langzame informatievoorziening vanuit de Belastingdienst. "De antwoorden zouden eerst vorige week maandag komen, dat werd vrijdag, en wordt het toch weer half zeven 's avonds." Ondertussen loopt er al een onderzoek naar mogelijk gepleegd meineed door verhoorden in de parlementaire ondervragingscommissie naar de kinderopvangtoeslagenaffaire. Wat voor de kerst het vernietigende rapport Ongekend Onrecht presenteerde en daarmee het kabinet ten val bracht. Op dit moment wordt juridisch onderzocht of daar zware verdenkingen van zijn, vertelt Leijten. Er kan volgens haar nog steeds informatie naar boven komen wat kan leiden tot dergelijke verdenkingen.

Fiscus moet private schulden opkopen

Gisteren maakte staatssecretaris Alexandra van Huffelen, van de Belastingdienst, bekend dat de schulden die getroffen ouders bij overheidsinstanties hebben, worden kwijtgescholden. Goed nieuws, maar "ze heeft maar de helft verteld", stelt Leijten. "Zestig procent van de schulden is overheid gerelateerd. Maar de rest is bij private schuldeisers: woningbouw, zorgverzekeraars, energieleveranciers."

Een oproep van Van Huffelen aan deze instanties om ook over te gaan tot kwijtschelding, heeft voor de SP nog onvoldoende opgeleverd. "Je had ook kunnen zeggen: de Belastingdienst neemt ze over en koopt ze af." De hoogte van deze private schulden is nog onbekend. "Dat had allang uitgezocht kunnen zijn, maar wat je telkens ziet is dat men zich beperkt tot een zo klein mogelijke groep om precedentwerking te voorkomen." Dat er nu toch stappen worden gezet richting schadeloosstelling is volgens Leijten een direct gevolg van het rapport Ongekend Onrecht. "Dat denken begint nu pas."

Belastingdienst kan slachtoffers niet helpen

Voor Leijten staan vanmiddag bij het debat twee zaken vast: de Belastingdienst moet niet langer betrokken zijn bij de oplossing, waaronder het terugbetalen van de getroffen ouders. En er zou alsnog een parlementaire enquête moeten komen. Ze verbaast zich erover dat de Belastingdienst, de organisatie die de fraudejacht inzette, belast is met de genoegdoening van de slachtoffers. Niet in de laatste plaats omdat de dienst daar zienderogen al maanden mee worstelt.

"De genoegdoening voor ouders weghalen bij de fiscus, en ook de juridische positie moet eruit", zegt Leijten. "Ze kunnen gezien hun juridische positie altijd terugkomen op besluiten. In dit geval moeten we zorgen dat de Belastingdienst dat niet meer kan doen. Gemeenten vragen ons ook om de fiscus er tussenuit te halen. Zij merken dat ze geen goede gesprekspartner zijn." De SP ziet liever een tijdelijke overheidsdienst. Zo zouden er al ambtenaren van Binnenlandse Zaken zijn die zich bij Leijten hebben gemeld om deze klus te klaren.

Parlementaire enquête

De parlementaire enquête moet er komen omdat de ondervragingscommissie "niet helemaal onder de motorkap" heeft gekeken. "Iedereen zegt dit nooit meer. Als je dat echt wil, zal je in alle facetten moeten onderzoeken wat er misging. Ook in de uitvoering en hoe de gegevens werden verzameld en hoe die werden gedeeld met andere diensten."

Leijten heeft zich, samen met haar CDA-collega Pieter Omtzigt, vastgebeten in de kindertoeslagenaffaire. En zat in de parlementaire ondervragingscommissie. Zij is echter niet degene die vanmiddag het debat doet, omdat het ook over het aftreden van het kabinet gaat en dat aan de fractievoorzitters wordt gelaten. Bij de SP voert Lilian Marijnissen daarom het woord. "De hoofdlijn is heel erg duidelijk. Als we een debat hadden gehad over alle specifieke details dan was het logisch dat ik het zou doen. Dit gaat over hoofdzaken, dat kan Lilian prima", aldus Leijten.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.