25 jaar Stemwijzer: een vloek of een zegen?

Vloek of zegen?

De éérste Stemwijzer verscheen precies 25 jaar geleden online. Daarvoor waren ze op papier of later diskette te krijgen. Wanneer universitair docent en politicoloog Martin Rosema moet kiezen of de stemhulp een vloek of een zegen is, kiest hij toch voor het laatste. "Per saldo geven ze goede informatie", zegt hij.

Volgens Rosema vult zo’n 40 procent van de kiezers één of meerdere stemhulpen in. En uit onderzoek blijkt dat de uitkomst effect heeft op het gedrag van de kiezer. Máár: "Als iemand twijfelt tussen de ChristenUnie en het CDA en volgens deze tool komt er SP uit, dan gooien ze dat naast zich neer." Het helpt mensen dus hun keuze aan te scherpen.

Zwaktes stemhulp

Stemwijzers zijn volgens Rosema een handig middel om je te informeren, maar hij zou er niet blind op vertrouwen. Het is volgens hem ook belangrijk je op andere manieren te informeren. Dat kan bijvoorbeeld door een krant te lezen of te luisteren naar radio of televisie en het volgen van debatten.

En als je dan gebruik maakt van een stemhulp, is het beter om verschillende in te vullen. "Er zitten nogal wat zwaktes in een kieswijzer. Bijvoorbeeld dat je aan moet geven op welke schaal je het eens of oneens met een stelling bent. Want wat is 'helemaal mee eens' ten opzichte van 'eens'?"

Meer dan een stemhulp

Er zijn zo’n dertig tot veertig verschillende kieswijzers, maar Rosema adviseert de grotere en bekendere te gebruiken zoals Kieskompas en dus de Stemwijzer. "De grotere zijn beter omdat je daar ook kunt doorklikken naar partijprogramma's en andere informatie."

De kern van Rosema’s vakgebied is de psychologie van de kiezer: waarom stemmen mensen zoals ze dat doen? Na jaren onderzoek is hij vrij sceptisch over hoe kiezers tot hun keuze komen. "Je ziet toch dat de keuze meestal wordt gemaakt op basis van het gevoel. Op zich is dat ook niet verkeerd, want je krijgt aan de hand van het nieuws ook een gevoel bij partijen."

Lange termijn

Kieswijzers schuiven het ‘gevoel’ juist opzij en kijken naar de standpunten, maar die gaan vaak weer over de korte termijn in plaats van een langetermijnvisie. Volgens Rosema zou je jezelf eigenlijk altijd moeten informeren over politiek en niet alleen in de periode voor de verkiezingen. Dan kun volgens hem echt een mening vormen.