Pieter Omtzigt kraakt stikstofbeleid: 'Kabinet ondermijnt bewust de rechtsstaat'

Als meer Nederlanders elektrisch gaan rijden, kolencentrales gesloten worden en fabrieken schadelijke uitstoot verminderen, zorgt dat ook voor fors minder stikstofuitstoot. En dus kan reductie bij boeren dan fors omlaag, stelt het rapport.

Dat dat rapport niet naar buiten is gekomen is belachelijk, vindt Omtzigt: "Als er een andere berekening mogelijk is waardoor er in de landbouw wat minder ammoniak gekort moet worden, dan had dat tenminste op tafel moeten liggen tijdens het debat in de Tweede Kamer. Nu zegt de regering: dit is het enige plan."

Het proces is sowieso veel te snel gegaan, vindt hij: "Het zijn hele ingewikkelde plannen van 25 miljard. Dat is 6.000 euro per huishouden. Normaal gesproken doe je een aantal maanden over dit soort plannen, nu is het er in twee weken door de Kamer gejaagd!" Dit is bewust, denkt hij.

'Uitruilen kan niet zomaar'

Ecoloog Arnold van den Burg is voorzichtiger over de inhoud van het rapport. "We moeten ons niet te snel te rijk rekenen", zegt hij. De ene stikstof is de andere niet: "Stikstofoxide die vooral bij de industrie gespaard kunnen worden, hebben een andere ecologische werking dan de ammoniak en ammonium die uit de landbouw komt." Landbouwstikstof is schadelijker dan industriële stikstof, dus je kunt het niet zomaar uitruilen, zegt hij.

Hij heeft ook nog wel meer kanttekeningen. "De klimaatdoelen van 2030 zijn sowieso maar een tussenstand, en we hebben nog andere beleidsterreinen (zoals waterkwaliteit) waar ook reductie van stikstof nodig is."

Geen wet

Het rapport is overigens niet het enige waar Omtzigt boos over is. Hij is ook ontstemd dat er nog geen wet is gemaakt voor het stikstofplan, maar slechts een 'beleidsnota'. Hiermee krijgt de Kamer minder mogelijkheden om kritische vragen te stellen, maar het maakt de plannen ook nog eens juridisch kwetsbaar. "Als je zonder wet land gaat onteigenen, zet de rechter daar een streep door…", denkt hij.

In NRC noemde de bestuurskundige Paul Bovend’Eert dit zelfs een ambtsmisdrijf. Omtzigt is het hiermee eens: "Het is heel normaal in een rechtsstaat dat je op basis van een staande wet beleid voert, niet op basis van een wet die niet bestaat."

Er ging overigens wel meer mis voor het kabinet: minister Staghouwer moest ook nog eens zijn ‘perspectiefnota’ herschrijven omdat de Kamer niet tevreden was. "Wat gaat er nog wél goed, zou ik zo zeggen!", aldus Omtzigt.