Is het CDA nog te redden? 'We zijn te veel een bijwagen van de VVD'

Waar gaat het mis?

Hoogleraar politicologie Tom van der Meer denkt dat vooral de thema-keuze van het CDA de afgelopen tijd problematisch was. Het CDA werd verreweg de grootste bij de verkiezingen van 2002, 2003 en 2006 onder Jan Peter Balkenende, maar in 2010 ging het mis, ondanks dat diezelfde Balkenende nog steeds leider was. "Het CDA is toen niet meer vanuit de kernwaarden gaan redeneren, maar campagne gaan voeren met thema’s van andere partijen", zegt Van der Meer.

VVD-thema's

"In de gloriejaren van Balkenende wisten ze enorme winsten te boeken met thema’s als waarden en normen, gemeenschapszin, korte lontjes. Vanaf 2010 zie je dat de partij campagne ging voeren met onderwerpen als economie en veiligheid, terwijl kiezers die thema’s juist met de VVD associëren.

Later werd er gekozen voor migratie, wat kiezers dan weer met de PVV associëren", legt de politicoloog uit. "Kiezers denken dan: nou, als zelfs het CDA zegt dat dat de economie het belangrijkste thema is, dan ga ik wel naar de partij die om dat thema bekend staat." Dit is ook dé reden dat het CDA veel stemmen aan de VVD verloor, denkt Van der Meer.

Secularisatie

CDA'ers Gabriëlle Heine, gemeenteraadslid in Maastricht en Bearn Bilker, voormalig burgemeester in het Friese Kollumerland, beamen wat Van der Meer zegt. Heine spreekt van een "VVD-light" en Bilker van "een bijwagen van de VVD". Beiden vinden dat de partij te weinig kleur op de wangen heeft. "Er wordt altijd klakkeloos gekozen voor coalitiedeelname. We nemen verantwoordelijkheid, maar dat betekent soms ook dat je een grijze muis bent", vindt Heine.

CDA-prominent Mirjam Sterk, ook aanwezig bij Dit is de dag, wijst er ook op dat secularisatie een belangrijke motor is van het populariteitsverlies van het CDA. Minder mensen noemen zich christelijk. Dan is het lastig voor een christendemocratische partij om mensen aan te spreken. Van der Meer denkt dat dit meevalt: "Uit onderzoek blijkt dat veel gelovige mensen juist seculiere partijen zijn gaan stemmen", vertelt hij.

'Omtzigt is een christendemocraat'

Ook moet er veel meer discussie komen, zegt Bilker, die onlangs een brandbrief stuurde naar het CDA-bestuur: "Ze hebben een hekel aan kritische mensen." De omgang met het populaire Kamerlid Pieter Omtzigt is daar een voorbeeld van, vindt hij. Bilker is bewonderaar van Omtzigt: "Ik vind hem echt christendemocratisch. Hij zit heel erg sterk op de toer van: de overheid is er voor de burger. Hij legt de vinger op de zere plek."

Ook Heine is fan van Omtzigt: "Hij zegt het niet alleen, hij dóét het ook. Hij durft écht onafhankelijk te zijn en in de coalitie sprak hij zich kritisch uit. Hij is er echt voor de burger."

Oplossing

Bilker denkt dat het CDA terug moet naar haar kernwaarden: gespreide verantwoordelijkheid, gerechtigheid, solidariteit en rentmeesterschap. "Het moet minder neoliberaal. Kijk ook naar sociale vraagstukken, dat is ook belangrijk", vindt hij. Heine ziet ook een oplossing in mensen op lijsten zetten die een eigen achterban hebben. Ze noemt onder andere Kamerlid Eline Vedder en oud-Kamerlid Martijn van Helvert. "Vaak werden er mensen op de lijst gezet die niet veel stemmen haalden, maar die werden geprezen omdat ze de rust bewaarden", vindt ze.

Als lijsttrekker wil Bilker vooral iemand die de kernwaarden kan uitstralen. Hij noemt de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls, maar 'het kan ook prima een Boswijk zijn', zegt hij, verwijzend naar Kamerlid Derk Boswijk.

Heine zoekt het liever buiten Den Haag: "Ik heb geen idee of hij beschikbaar is, maar de Zeeuwse Gedeputeerde Jo-Annes de Bat vind ik wel een goede." Mirjam Sterk wordt het in ieder geval niet, zo maakte ze in de uitzending bekend. "Ik heb er kort over nagedacht, maar ik ben net anderhalf jaar Gedeputeerde", zegt ze.

Van der Meer waarschuwt de CDA’ers: "Leg niet te veel de nadruk op leiders. Kijk naar het onderscheidend vermogen van de partij en ga daar een leider op uitkiezen, dus eerst moet het CDA bepalen waarop ze het verschil willen maken. Je moet veel meer kijken naar inhoud en waarden."