'Aan de rand van het graf zijn er weinig atheïsten'
- Nieuws
- 'Aan de rand van het graf zijn er weinig atheïsten'
De samenleving seculariseert, maar rondom het thema 'de dood' zijn mensen religieuzer dan op andere vlakken. Dat merkt Theoloog des Vaderlands Thomas Quartier, die als onderzoeker honderden uitvaarten bezocht. "Veel mensen hebben bij uitvaarten toch een soort open hoop, maar ze hebben er geen woorden voor", vertelt hij in De Ongelooflijke Podcast. "De zin van religie, daar hebben mensen baat bij."
#87 - De dood en (on)geloof met Thomas Quartier en Stefan Paas - De Ongelooflijke Podcast
Quartier, die hoogleraar is aan de universiteit van Leuven, bezocht al die uitvaarten voor zijn onderzoek naar rituelen rondom de dood. Op de dood ligt een taboe, denkt hij. Het doet hem dan ook erg goed dat de SIRE momenteel een campagne voert onder de slogan 'de dood: praat erover, niet eroverheen'.
Hij vindt het een terechte oproep: "We missen gereedschap om met de dood om te gaan". Volgens theoloog Stefan Paas kan de kerk die gereedschapskist aanvullen: "De kerk is nu eenmaal best wel goed in uitvaarten. Ze hebben rituelen, liederen en teksten tot de beschikking. En de kerk heeft een eeuwenlange ervaring."
'Rituelen zijn belangrijk'
Het valt Quartier op dat veel mensen niet weten hoe ze zich tot de dood moeten verhouden. Bij de ramp met de MH17 bijvoorbeeld, vertelt hij: "Dat was eigenlijk best kil. De enige symboliek was militair. Het leidt ertoe dat mensen zich ook geen houding wisten te geven, ze staan op de bruggen selfies te maken met die begrafenisauto’s die langskomen. Mensen weten blijkbaar niks beters te doen dan hun telefoon te pakken en foto’s te maken", peinst de theoloog.
Volgens Quartier had het geholpen als er een soort ritueel was bedacht. "We hebben heel veel wetenschappers uit de theologie, de sociale wetenschappers, religiewetenschappers, die hadden een werkgroep moeten vormen", vindt hij. Mensen moeten geholpen worden met rouwen.
Uitvaarttrends
Ook minder grootse bijeenkomsten zoals uitvaarten veranderen erg van karakter, vindt de hoogleraar: hij bezocht voor zijn onderzoek aan de Radboud Universiteit honderden uitvaarten. Volgens hem zijn er bepaalde trends zichtbaar: vroeger waren uitvaarten veel persoonlijker dan tegenwoordig, ook de kerkelijke. "De preek ging nauwelijks over de Bijbel, het was echt een in memoriam."
Tegenwoordig is het juist weer ritueler, ook bijvoorbeeld qua muziek: "Ik ben de laatste die zegt dat het altijd een requiem moet zijn, maar op een gegeven moment was het het andere uiterste, dat het echt een top-40 van de uitvaarten was."
