Nederland voerde een keiharde oorlog tussen 1945 en 1949 en bijna iedereen is het vergeten

Het kolonialisme van Nederland in Indonesië ging in eerste instantie om productie, maar later kwamen er verheven idealen bij, zegt De Jager. "Begin twintigste eeuw kwam de ethische politiek op: enerzijds zei Nederland om dit volk een heilzame toekomst te brengen. Zorg, ontwikkeling en het christendom. Tegelijkertijd weet iedereen dat het alleen maar kan slagen als je geweld inzet. Als er opstanden zijn, stuur je het leger erheen en sla je het keihard neer", vertelt de historicus.

Japan nam Indonesië over van Nederland in de Tweede Wereldoorlog en Nederland probeerde dat terug te krijgen: "In 1945 dacht men in Nederland: wij zijn bevrijd, nu is Indië aan de beurt. We moeten ze bevrijden van de Japanners. In Nederland dacht men écht: Indonesië zit te wachten op onze terugkeer."

De waarheid was anders: Nederland pleegde misdaden in Indonesië. "Wat heel vaak gebeurde was dat Nederlander een dorpje omsingelde en mensen die zich tegen de Nederlanders hadden gekeurd, afmaakte. Of een groep gevangenen werd weggestuurd en dan meteen doodgeschoten. In de rapporten kwam dan te staan dat ze op de vlucht waren geslagen. Er zijn ook gewoon voorbeelden dat militairen de opdracht krijgen om alle mannen tussen 16 en 80 dood te schieten. Of dat mensen werden gemarteld om erachter te komen waar mijnen lagen."

'Geestelijken praatten geweld goed'

Bij de strijd in Indonesië speelden ook geestelijken een rol. Zo’n 380 protestantse en katholieke geestelijken waren actief bij de krijgsmacht. Zij vuurden soms de troepen aan, vertelt De Jager: "Militaire waarden en christelijke waarden liepen door elkaar heen. Christus werd door sommigen benoemd als ultiem voorbeeld van vaderlandsliefde en offerbereidheid. Dat ging heel erg ver."

Ze zagen wat Nederland deed in Indonesië vaak als God’s wil: "Ze legitimeerden daarmee echt het conflict." Dit moet je ook zien als onderdeel van de Tweede Wereldoorlog, zegt De Jager: "Veel mensen zagen de strijd tegen de Duitsers ook als een soort geestelijke strijd tussen het goed en het kwaad." De strijd tegen Japan werd door sommigen gezien als een voortzetting daarvan.

De Jager merkt dat heel weinig mensen weten wat er allemaal gebeurde in Indonesië. "Dat was bewust: na de oorlog werd aan militairen gezegd er maar niet teveel over te praten. De afgelopen jaren is er meer openheid", merkt hij. Sinds 2022 is er bij de Dodenherdenking expliciet aandacht voor de oorlog in Indonesië.