'Ongezond voor de maatschappij dat KLM economisch zwaarder weegt dan heel kunstsector'

Veel burn-outs door uitval kunst

Onze economische belangen gaan in crisistijden uit naar grote bedrijven als KLM. De cultuursector moet het maar doen met wat minder steun uit politiek Den Haag. Dat betreurt documentairemaker Marten Minkema. In zijn nieuwe documentaire Van Aanraakbaarheid Rijk spreekt hij met experts over het belang van kunst en cultuur voor de maatschappij. ''Want'', zo stelt Minkema, ''kunst is nodig voor een gezonde maatschappij.''

Dat de deuren van theaters, bioscopen, concertzalen, musea dichtzijn, is een doorn in het oog voor Minkema. ''Kunst is belangrijk, maar krijgt te weinig.'' Dat heeft volgens hem te maken met de onderwaardering van kunst en cultuur in de manier waarop we de economie hebben ingericht. Het uitvallen van alle kunst- en cultuuractiviteiten zullen we als maatschappij op den duur pijnlijk gaan voelen, verwacht Minkema. ''Wetenschapsjournalist Mark Mieras, met wie ik in de documentaire spreek, voorspelt dat veel mensen met een burn-out gaan kampen. Die verwachting heb ik ook.''

(Biotopie als dystopie: al het groen in de gebouwen i.p.v. andersom - bron: Martin van den Oever)

Kunst van onmeetbare waarde

''Mark Mieras vervolgt dat we al tienduizenden jaren in cultuur geworteld zijn. Dat ligt nu stil.'' De ervaring die kunst oplevert, is van onmeetbare waarde, legt Minkema uit. ''Als je een broek koopt in een winkel, dan geeft dat een kortstondige kick. Het is een ander soort investering als je naar een concert gaat; die ervaring gaat in je zitten. Ik hoor veel mensen ook zeggen dat ze liever investeren in ervaringen.''

Toch weegt kunst minder zwaar in onze economische modellen, schetst Minkema. ''De waarde van kunst kan je niet uitdrukken in euro's. Een kaartje voor een voorstelling kost 20 euro, dat zien de economen. Maar wat zo'n voorstelling met jou doet, dat kunnen de economen niet meten. Uiteindelijk gaan we allemaal missen wat de kunstenaars ons geven. Mensen worden ongelukkiger omdat ze niet meer kunnen laven aan de mooie dingen die worden gemaakt.''

'Coronacrisis is een buitengewone kans'

De huidige coronacrisis waarin we verkeren, ziet Minkema als een buitengewoon kans om het tij te keren. ''Het wordt tijd dat we kunst en cultuur gaan herwaarderen. Dit is een kans die we hebben, deze crisis moeten we ten goede aanwenden. We zijn blind geworden van het consumeren. Dit is het moment waarop we dingen anders kunnen inrichten.''

De miljardensteun vanuit politiek Den Haag voor KLM laat ook zien hoe we over kunst nadenken, vervolgt Minkema. ''Draai het eens om: een mooi gedicht kan net zoveel met je doen als de zoveelste trip naar een Europese hoofdstad. De kunst- en cultuursector is ook waardevol.''

Radio Doc wordt DOCS

Vanaf 1 januari 2021 gaat Radio Doc (NTR/VPRO), hét documentaireprogramma van NPO Radio 1, door als podcast-only programma onder een nieuwe naam DOCS. Met iedere week een kort én een langer verhaal over onderwerpen die mensen in Nederland bezighouden. Luister DOCS in NPO Luister, in je favoriete podcastapp, of via de website of app van NPO Radio 1.